Van der Straeten wijst naar gewesten om snelheid te maken rond gascentrales

De federale regering heeft vrijdag op de ministerraad de laatste hand gelegd aan het subsidiesysteem waarmee het licht moet blijven branden. Met de sluiting van de kerncentrales in het vooruitzicht, wil de regering via het subsidiemechanisme CRM voldoende vervangcapaciteit laten bouwen tegen 2025. Een belangrijke rol is weggelegd voor nieuwe gascentrales.

Minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) kreeg vrijdag van haar coalitiepartners de goedkeuring voor de volumebepaling, het sluitstuk van het subsidiemechanisme. Daarin legt ze vast hoeveel capaciteit in aanmerking komt voor subsidies.

Ze rekent op 2,3 gigawatt aan nieuw te bouwen productiecapaciteit, waarvoor in oktober op een veiling subsidies worden toegewezen. Dat komt overeen met twee à drie grote nieuwe gascentrales die tegen 2025 voldoende stroom moeten opwekken. Een deel van die 2,3 gigawatt kan gaan naar grootschalige nieuwe opslagcapaciteit, zoals pakweg een derde bassin voor de pompcentrale van Coo. Zo kan de nood aan nieuwe gascentrales beperkt worden.

Behalve de 2,3 gigawatt aan nieuwe capaciteit zal in oktober steun worden toegewezen aan bestaande elektriciteitscentrales als ze na 2025 bijdragen aan de bevoorradingszekerheid. In de veiling eind dit jaar is voor 5 gigawatt aan ondersteuning voorzien voor bestaande capaciteit, wat moet verzekeren dat de centrales blijven draaien. De bestaande centrales zullen een lager subsidiebedrag krijgen dan de investeringen in nieuwbouwprojecten.

Opslag en vraagsturing

Gascentrales zullen een cruciale rol spelen, maar Van der Straeten heeft ook maximaal ruimte gecreëerd voor alternatieve capaciteit. In 2024, een jaar voor de streefdatum, zal een tweede deel van de subsidies worden toegewezen. Voor nieuwe gascentrales komt die veiling te laat, maar batterijprojecten of andere vormen van opslag kunnen wel in een jaar gebouwd worden. Ook projecten rond vraagsturing komen in 2024 in aanmerking. Daarbij engageert een groep verbruikers zich om tegen betaling de stroomafname terug te schroeven op momenten dat een tekort dreigt.

In de veiling in 2024 is voor 1,5 gigawatt subsidies voorzien voor flexibele capaciteit, zoals batterijen en vraagsturing. Daarnaast kan 1,1 gigawatt buitenlandse capaciteit ondersteuning krijgen. Zo kunnen Belgische subsidies vloeien naar elektriciteitscentrales in Nederland, Duitsland of Frankrijk die stroom leveren op momenten van schaarste in België.

Vergunningen

‘Ons werk zit er grotendeels op’, zei Van der Straeten na de ministerraad. ‘Het is nog wachten op een beslissing van de Europese Commissie, die nog haar goedkeuring moet geven. Ik geef nu het stokje door aan de gewesten. Ik heb daar alle vertrouwen in, want de energiebevoorrading is een gedeelde verantwoordelijkheid.’

Ze verwees daarmee naar het heikele vraagstuk van de vergunningen. Nu de regelgeving rond het subsidiemechanisme op punt staat, is de hamvraag of kandidaat-investeerders op tijd hun vergunningen krijgen.

Zowel in Vlaanderen als in Wallonië kunnen de vergunningen een struikelblok worden. De provincie Limburg weigerde onlangs een vergunning aan RWE om in Dilsen-Stokkem een gascentrale te bouwen. Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) moet nu over het dossier oordelen, maar ze wees al meermaals op de stikstofproblematiek waardoor het voor gascentrales geen evidentie wordt een vergunning te krijgen.

‘Gemiste kans’

De milieuorganisaties Greenpeace, Bond Beter Leefmilieu en Inter-Environnement Wallonie noemen het subsidiemechanisme in een persbericht een ‘gemiste kans’. ‘Gascentrales nu subsidies toestoppen is een ongeoorloofd gebruik van publieke middelen die beter worden ingezet om een rechtvaardige energietransitie te ondersteunen’, zegt Jan Vande Putte, energie-expert bij Greenpeace.

De milieubeweging oordeelt dat de regering de schade heeft kunnen beperken omdat ze ‘slechts’ twee à drie nieuwe gascentrales wil subsidiëren. Op basis van studies van de hoogspanningsnetbeheerder Elia werd er eerder nog van uitgegaan dat meer dan het dubbele aan gascentrales nodig zou zijn.

Maar volgens de milieuorganisaties is onvoldoende aangetoond dat nieuwe gascentrales noodzakelijk zijn om de bevoorradingszekerheid te garanderen. ‘Dit is een gemiste kans om radicaal in te zetten op innovatieve technologieën zoals vraagsturing en een versnelde uitbouw van hernieuwbare energie’, klinkt het.