Druk op Rutten over exit neemt toe

Midden in de Vlaamse coalitiegesprekken komt de machtsstrijd bij Open VLD weer bovendrijven. De Kortrijkse burgemeester Vincent Van Quickenborne houdt zich niet meer in om zijn voorzitter openlijk te contesteren. Gwendolyn Rutten deelde gisteren een tik uit aan haar partijgenoot, nadat hij voor de tweede keer in een maand publiekelijk, in een interview in Het Laatste Nieuws, voor een ruk naar rechts en een nieuwe voorzitter gepleit had.

‘De enige Q waar ik naar luister tijdens de onderhandelingen’, zette ze op Twitter, met het logo van de radiozender Q Music erbij. Opvallend: haar tweet kreeg likes van de kopstukken Philippe De Backer, Mathias De Clercq, Bart Somers en Dirk Verhofstadt, die allen tot de links-liberale flank van de partij behoren.

Smiley

Rutten zette een smiley bij haar tweet. Het staat in schril contrast met de sfeer bij Open VLD, waar sinds het tegenvallende resultaat bij de verkiezingen van 26 mei nog weinig gelachen wordt. Niemand betwist Ruttens lijn die na de verkiezingen is uitgezet. De consensus is om eerst werk te maken van regeringsvormingen. Dat neemt niet weg dat er veel irritatie is over Rutten, die de verkiezingsnederlaag wordt aangewreven. De partij sloot de rangen om een mogelijke regeringsdeelname niet te hypothekeren.

Van Quickenborne is de enige partijtopper die openlijk aanstuurt op een exit van Rutten. Alleen de jonge backbencher Francesco Vanderjeugd stelde zich voorlopig al kandidaat om voorzitter te worden. Zonder dat er een vacature is, want Rutten heeft nooit duidelijk gemaakt wat haar plannen zijn. De partij heeft alleen beslist volgend voorjaar verkiezingen te houden. Maar onder de waterlijn is de opvolgingsstrijd losgebarsten.

Minister van Onderwijs

Van Quickenborne schetste zijn ideale scenario. Hij mikt op een exit voor Rutten als minister van Onderwijs in de nieuwe Vlaamse regering, waarover ze mee onderhandelt. Rutten heeft de boot altijd afgehouden, maar het is geen geheim dat ze dat als haar droomportefeuille beschouwt.

Als vervanger van Rutten ziet Van Quickenborne in de Oost-Vlaamse liberaal Egbert Lachaert de ideale kandidaat. Dat zette het nodige kwaad bloed. ‘De wereld op zijn kop’, klinkt het. ‘Net nu we in de cruciale fase komen van de Vlaamse onderhandelingen schiet Vincent onder de duiven van de voorzitter. Terwijl we ditmaal wel echt kunnen wegen op het akkoord.’

Dat is een extra sneer aan het adres van Van Quickenborne omdat net hij Rutten in 2014 ‘de mirakelvoorzitter’ noemde. In de blessuretijd van de Vlaamse onderhandelingen wist zij toen in te breken in de coalitie, ook al was Open VLD mathematisch niet nodig. Ze effende meteen ook federaal het pad voor de Zweedse coalitie. Nu is Open VLD wel nodig, waardoor Rutten haar huid duur kan verkopen.

Door op Q te reageren, trok Rutten wel zelf de schijnwerpers terug naar de interne keuken. Ook dat viel niet overal in goede aarde. Rutten staat dan wel behoorlijk geïsoleerd, ze is ook geen doetje. ‘De boodschap is dat alleen Rutten zelf de regisseur is van haar toekomst. Onderschat de voorzitter niet. Ze is een even groot haantje als alle mannen rond haar’, luidt het.

Clan-Verhofstadt

De timing van de Kortrijkzaan blijft opvallend. Hij geldt als impulsief, maar evenzeer als een meestertacticus die ver vooruitdenkt. Mogelijk ziet hij machinaties achter de schermen die hem niet zinnen. Er is in de partij argwaan over de clan-Verhofstadt, die zich weer een flink stuk actiever zou tonen.

Van Quickenborne wil koste wat het kost vermijden dat iemand op de voorzittersstoel belandt met een andere ideologische lijn. Daarom schuift hij Lachaert naar voren, om eventueel het stokje van Lachaert over te nemen als fractieleider in de Kamer. Mocht Lachaert passen, kan hij zelf nog in de dans springen. Lachaert zou het alleen overwegen, afhankelijk ook van wat Rutten beslist, als hij brede steun krijgt in de partij.

Wie gaat wat doen?

De zenuwachtigheid is ook ingegeven door onzekerheid over de federale coalitievorming. De partijvoorzitters schuiven vandaag voor het eerst sinds lang weer rond de tafel. Maar de coalitievorming staat omzeggens nergens. Omdat Rutten maar niet in haar kaarten laat kijken, ontstaat ook daar een spanningsveld. ‘Vertrekt ze over een paar weken naar de Vlaamse regering, dan is veel opgelost. Blijft ze zitten, dan zitten we in de penarie’, klinkt het.

Dan rijst opnieuw de vraag wie wat gaat doen. Federaal staat vicepremier Alexander De Croo op zijn strepen. Open VLD draaide jarenlang op een verstandshuwelijk tussen Rutten en De Croo. Dat verbond is gebroken. Toen Rutten voor de verkiezingen liet verstaan dat ze geen nee zou zeggen als ze de eerste vrouwelijke premier kan worden, viel dat slecht bij De Croo, die zich als de federale nummer één beschouwt.

De Croo kwam als grote winnaar uit de verkiezingen, waardoor hij als grote spin in het web meer dan ooit aan de touwtjes trekt bij Open VLD. De partij staat federaal voor het dilemma of ze op een dag bereid is te regeren zonder de N-VA, in een paars-groene regering. PS-kopstuk Laurette Onkelinx legde die bal onlangs al in het kamp van Open VLD.

Van Quickenborne is er als de dood voor dat in de partij animo zou ontstaan om te bezwijken voor dat scenario. Dat verklaart ook zijn grote nervositeit.