Financiële kloof tussen N-VA en de rest neemt toe

De KU Leuven-politologen Bart Maddens en Jef Smulders hielden de partijfinanciering tegen het licht. Dat onderzoek werd vandaag gepubliceerd op Sampol.be, een website die het sociaaldemocratisch gedachtegoed wil ondersteunen.

N-VA zag in 2014 de jaarlijkse dotatie stijgen met 4,2 miljoen euro, naar 12,3 miljoen. De meeste andere partijen bleven min of meer status quo omdat het bedrag van de totale subsidies naar 60,8 miljoen euro ging, een stijging van ruim vier miljoen euro tegenover het jaar voordien.

Echt interessant wordt het als je kijkt naar het opgebouwde vermogen. Uit de cijfers blijkt dat het eigen vermogen van N-VA in drie jaar meer dan verdubbelde: van 8,45 miljoen in 2010 naar 18,39 miljoen in 2013. Daarmee stond de partij op de tweede plaats, achter de PS. De andere partijen bleven de voorbije jaren opnieuw ongeveer stabiel. Tegen 2019 zou de N-VA echter over een oorlogskas van 43 miljoen euro beschikken.

Staying power

Dat heeft de nodige consequenties. 'Door die vermogensopbouw verwerven de politieke partijen aanzienlijke 'staying power'', aldus de professoren. 'Stel dat de verkiezingen slecht aflopen voor N-VA, dan heeft de partij nog voldoende middelen om de partijorganisatie voor lange tijd te overbruggen.'

Een echt nieuw fenomeen is dat niet volgens de onderzoekers. 'Dit zien we nu ook, zij het op een kleinere schaal, bij Vlaams Belang. De oorlogskas laat de partij toe om de sterk gedaalde inkomsten op te vangen en om de periode tot de volgende verkiezingen organisatorisch te overbruggen.' 

De onderzoekers spreken wel van een 'toegenomen ongelijkheid' tussen de partijen. 'Tot 2012 waren de grotere partijen min of meer aan elkaar gewaagd qua vermogen. Buiten Groen en LDD had elke Vlaamse partij een vermogen dat schommelde tussen 12 en 16 miljoen euro. In 2013 slaagde N-VA erin om de andere Vlaamse partijen achter zich te laten, en de komende jaren zal die kloof alsmaar groter worden. Volgens onze simulatie zal N-VA in 2018 bijna dubbel zo rijk zijn als de tweede rijkste Vlaamse partij.'

In De Morgen valt de N-VA overigens uit de lucht over de omvang van de projecties van Maddens en Smulders. 'Volgens onze boekhouding zouden we tegen 2019 uitkomen op de helft, een vermogen van 21 à 22 miljoen euro', zegt partijwoordvoerder Joachim Pohlman aan de krant. 'Dat is voor alle begrip nog altijd erg veel. Het zou ons verbazen dat ons vermogen zo snel zou stijgen, want door onze groei nemen ook onze kosten toe: personeel, huur van kantoren, bureaumateriaal,...'

Freerider

Wat het ook wordt, de kloof wordt erg groot. Er kan iets worden gedaan aan die ongelijkheid en de politieke gevolgen ervan, onderstrepen de onderzoekers. Als de dotaties drastisch worden gereduceerd  en meer worden afgestemd op de werkelijke behoeften van de partijen, kunnen die niet worden opgepot.

'Maar de kans dat dit gebeurt, is klein tot onbestaande', zeggen Maddens en Smulders. 'De traditionele partijen zullen hun inkomsten-maximaliserende strategie ongetwijfeld handhaven. En N-VA heeft er alle belang bij om freerider te spelen: enerzijds wat symbolisch protest laten horen tegen de hoge overheidssubsidies, maar er anderzijds ten volle van profiteren.'

Smulders en Maddens wijzen er fijntjes op dat in het partijprogramma van N-VA staat vermeld dat het voor de partij 'gerust wat minder mag zijn'. 'Dat het nieuwe federale regeerakkoord daar in alle talen over zwijgt, is heus niet te wijten aan vergetelheid', zo sluit de studie af. Al kan het natuurlijk zijn dat N-VA het op tafel heeft gelegd, maar de andere partijen niet mee kreeg.