Jambon zet mes in cultuursubsidies

De Vlaamse minister-president Jan Jambon, die ook verantwoordelijk is voor Cultuur, schrapt liefst 60 procent van de projectsubsidies in de cultuursector. Het budget gaat van 8,47 miljoen euro naar 3,39 miljoen euro. Dat blijkt uit de begrotingstoelichting voor 2020 bij de beleidsnota Cultuur.

'De projectmatige ondersteuning van de kunstensector wordt in een nieuw perspectief bekeken na de doorvoering van de besparingen op deze subsidies', schrijft Jambon. Hij wil naar eigen zeggen de sterktes van het bestaande Vlaamse cultuurbeleid uitbouwen, en tegelijk 'nieuwe accenten leggen om de maatschappelijke, persoonlijke én economische waarde van cultuur te maximaliseren'.

Maar conform het regeerakkoord staat ook de cultuursector voor een besparingsoefening. 'Het projectenbeleid mag er niet toe leiden dat de illusie wordt gecreëerd dat dit automatisch leidt tot een structurele subsidie', schrijft Jambon in zijn beleidsnota.

Ancienne Belgique

In zijn beleidsnota meldt Jambon nog dat in de werkingssubsidies een generieke besparing van 6 procent wordt doorgevoerd. In 'uitzonderlijke" gevallen wordt daar wel van afgeweken, met name bij de zeven erkende kunstinstellingen - onder meer de Vooruit in Gent, de Ancienne Belgique in Brussel en het Kunsthuis (Opera Vlaanderen en Ballet Vlaanderen) - waar de besparing op de subsidies beperkt wordt tot 3 procent.

Naast de besparingen zullen de komende vijf jaar ook 'nieuwe impulsen' plaatsvinden, zoals in de sector van het cultureel erfgoed - 'het DNA van onze samenleving' -, in het Vlaams Audiovisueel Fonds en Literatuur Vlaanderen en in de Limburgse culturele centra Z33, Bokrijk/Crafts en Alden Biesen.

Toekomst blokkeren

De koepel voor de kunstensector oKo stelt zich ernstige vragen bij de voorgestelde besparingen. 'Een dermate grote besparing blokkeert de toekomst van de kunsten', klinkt het. 'En een echt alternatief is niet voorhanden'. De sector vraagt Jambon om de projectsubsidies snel terug op peil te brengen. 

'Een regering die op deze wijze bespaart, grijpt in op de excellentie van onze kunsten en de toekomst van de sector', zegt het oKo nog. De sectorkoepel vraagt snel overleg met de minister van Cultuur. 'De kunstensector is jammer genoeg nog niet geconsulteerd', zegt Leen Laconte, directeur van oKo.

'De Vlaamse regering stelt in haar regeerakkoord dat ze wil inzetten op cultuur, excellentie en internationale uitstraling', klinkt het. 'Tegelijk moet de hele kunstensector fors besparen. Hoe de regering die plannen met elkaar wil laten sporen, laat men nog in het midden.'

Oppositie kritisch

Ook de Vlaamse oppositiepartijen PVDA en Groen zijn kritisch. 'De Vlaamse regering bespaart de kunstensector gewoon kapot. Voor minister van Cultuur Jan Jambon (N-VA) is kunst alleen relevant als protserig paradepaardje voor een nationalistisch Vlaanderen. Kritische en vernieuwende kunstenaars moeten inleveren en zwijgen', zegt Vlaams PVDA-parlementslid Tom De Meester.

De extreemlinkse partij vreest voor de zware impact van de besparingen. 'Dat is de doodsteek voor vele kritische, vernieuwende kunstenaars. De besparingen gaan bovendien op 1 januari al in. Cultuurhuizen zullen producties moeten schrappen, mensen ontslaan of besparen op personeel en publiekswerking. Dat is de cultuursector doelbewust verzwakken en kunstenaars monddood maken', zegt fractieleider Jos D'Haese.

Ook Vlaams parlementslid Staf Pelckmans (Groen) hekelt dat de Vlaamse regering 'liever investeert in zwijgende bakstenen dan in kritische kunstenaars en journalisten'. 'Dit is het oude adagio dat cultuur moet dienen als glijmiddel voor het eigen grote gelijk', zei Pelckmans aan de VRT. 

Volgens Vlaams parlementslid Katia Segers (sp.a) komt de beslissing neer op een ramp voor de sector. Ze ziet er in de eerste plaats een contradictie in. N-VA wil immers de Vlaamse identiteit vergroten en ziet cultuur daarin als een vehikel. Dan op cultuur besparen gaat daar volgens Segers lijnrecht tegenin. Bovendien ziet de Vlaamse socialiste een systeemfout in het denken van minister Jambon.

'Hij denkt alleen aan de top en dat als we internationaal excelleren, alles goed komt. Maar hij kent de fijnmazige dynamiek van het veld niet. Door het schrappen van die projecten, blok je de hele dynamiek van de sector af. Je moet ook de basis blijven voeden, want zonder dat excelleer je nooit. Dit is een ramp voor vele jaren voor de sector', aldus Segers.