Relance zal Vlaamse begrotingsput niet vullen

Ook in het tweede coronajaar is de bodem onder de Vlaamse begroting ver zoek. Schatte de regering in september vorig jaar het begrotingstekort nog op 3,5 miljard euro, dan is dat bij de begrotingscontrole van mei gegroeid tot 5,3 miljard euro, of zo'n 10 procent van de begroting. Daarmee komt het deficit in de buurt van dat van het annus horribilis 2020, toen de put 6 miljard euro diep was.

Dat komt omdat een deel van de relance via de begroting gefinancierd wordt, terwijl de regering nog altijd coronasteun uitkeert. Ze trok de coronaprovisie op met 850 miljoen euro om getroffen bedrijven te stutten. 'Wat mij betreft, is het de laatste keer dat we dat doen. Ik wil zo snel mogelijk komaf maken met alle coronamaatregelen en bijhorende steunmaatregelen, althans wanneer de cijfers dat toelaten', zegt minister van Financiën en Begroting Matthias Diependaele (N-VA).

Maar met de afbouw van de steunmaatregelen verdwijnen de kopzorgen van Diependaele allerminst. Onrustwekkend is dat het tekort volgens een recente raming van het departement Financiën en Begroting bij ongewijzigd beleid in 2024 nog altijd 2,7 miljard euro bedraagt.

Acyclisch

De inkomsten nestelen zich immers niet meer op het niveau dat voor corona verwacht werd. In vergelijking met ramingen van voor de pandemie zal de Vlaamse overheid in 2024 nog altijd 860 miljoen euro minder inkomsten binnenkrijgen.

Dat komt omdat de economische activiteit niet meteen naar het niveau zal stijgen dat ze zonder pandemie in 2024 had bereikt. Daardoor vallen de federale dotaties aan de Vlaamse overheid - die gekoppeld zijn aan economische en demografische parameters - met 700 miljoen euro terug. Hetzelfde geldt voor de Vlaamse fiscale inkomsten, zoals de verkeersbelastingen.

Vlaanderen gooit bovendien 4,3 miljard euro aan relancegeld in de brander. Het is evenwel maar de vraag of de begroting daarvan de vruchten kan plukken. Het gros van de Vlaamse inkomsten is niet erg cyclisch, waardoor ze maar traag opveren als de economie groeit. De belastinginkomsten die wel sterk meebewegen met de economische heropleving zitten federaal, zoals de vennootschapsbelasting of de personenbelasting. Die stijgen als het aantal jobs of de bedrijfswinsten toenemen.

Welzijnsakkoord

Tegelijk slopen er door corona uitgaven in de begroting die jaarlijks terugkeren. Zo verhoogde Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) de lonen en arbeidsvoorwaarden in de zorg. Kostprijs: 577 miljoen euro. Ook de Vlaamse leerkrachten krijgen door het sociaal akkoord jaarlijks 250 miljoen euro extra.

De versnelling van de uitgaven en de vertraging van de inkomsten maken het moeilijk de Vlaamse overheidsfinanciën te beteugelen. Mede daardoor stijgt de schuld in 2024 naar 100 procent van de uitgaven, terwijl dat precorona 44 procent was.

1,2 miljard gezocht

Diependaele steekt niet onder stoelen of banken dat die cijfers hem zorgen baren. 'De grondstofprijzen stijgen momenteel wereldwijd. Als die stijgingen zich doorzetten, leidt dat tot inflatie. Dat kan resulteren in hogere rentes, waardoor de schulden die we de voorbije maanden hebben opgebouwd moeilijker houdbaar blijven', zegt hij.

Hij wil de begrotingsdiscussie daarom niet voor zich uitschuiven. Eerder zei hij in De Tijd bij de begrotingsopmaak voor 2022 in september op zoek te gaan naar 1,2 miljard euro. Dat wil hij op één manier doen: door te snijden in de uitgaven. Nieuwe belastingen zijn uit den boze.

Het doel is om met besparingen het tekort in 2024, dat nu geraamd wordt op 2,7 miljard euro, uiteindelijk minstens te halveren. Al wil Diependaele nog niet zeggen waar bespaard zal worden, 'omdat de discussie al moeilijk genoeg zal zijn'. Wel heeft hij alle administraties opgedragen een denkoefening te doen over hoe ze 5 of 10 procent zouden kunnen besparen.