Vlaamse canon ziet over twee jaar levenslicht

'Een gedeelde samenleving is alleen maar mogelijk als iedereen beseft wie we zijn en waar we vandaan komen', zegt Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA).

De canon zal gaan over de geschiedenis en de cultuur van de regio die vandaag Vlaanderen is, met thematische 'vensters' die telkens een stukje van onze geschiedenis, taal, erfgoed, kunst en wetenschap openbaren. Vlaanderen zal zich voor de uitwerking laten inspireren door de Nederlandse canon, die in 2006 werd voorgesteld en dit jaar werd bijgesteld.

Historicus Emmanuel Gerard (KU Leuven) leidt de commissie, die hij autonoom pluralistisch en interdisciplinair mag samenstellen met maximaal negen leden. Gerard was eerder decaan van de faculteit Sociale Wetenschappen en directeur van het onderzoeksinstituut HIVA, een joint venture van de KU Leuven en de christelijke werknemersorganisatie Beweging.net. Zijn onderzoeksexpertise ligt bij democratisering, het koningshuis, de verzuiling en dekolonisatie. Zo was hij als expert betrokken bij de parlementaire commissie die de betrokkenheid van België in de moord op Patrice Lumumba onderzocht. 'Wat mij aantrekt in dit project is de mogelijkheid die het biedt om de kennis van het verleden zo breed mogelijk te delen', zegt Gerard.

Politiek instrument

Het idee voor een Vlaamse canon werd vorig jaar opgenomen in de startnota van N-VA-voorzitter Bart De Wever, die toen informateur was om een Vlaamse regering te vormen. Het plan kreeg toen veel kritiek van academici.

Zo zou het geen steek houden om het huidige Vlaanderen te projecteren op dezelfde regio ten tijde van de middeleeuwen. Ook het gebruiken van geschiedenis als politiek instrument om een Vlaams identiteitsgevoel te versterken deed de wenkbrauwen fronsen. 'Er is in Vlaanderen geen enkele professionele historicus voorstander van een canon, omdat dat haaks staat op wat het geschiedenisonderwijs moet zijn', liet de historicus Bruno De Wever (UGent) optekenen over de plannen van zijn broer.

Weyts verzekert in een mededeling dat 'teleologische interpretaties van de geschiedenis en hineininterpretierung' vermeden moeten worden. Ook moet de canon respect tonen voor 'de territoriale verscheidenheid en de verschuivende grenzen die voorafgingen aan onze huidige natievorming', klinkt het. 'Zowel positieve als negatieve aspecten van ons verleden hebben een plaats in de canon, want beide hebben bijgedragen aan wie we vandaag zijn.'

Bovendien moet de canon op regelmatige momenten worden geüpdatet. 'Onze geschiedenis is niet in beton gegoten. Op regelmatige tijdstippen zal de canon opnieuw gewikt en gewogen worden, om veranderende inzichten te kunnen integreren.'