Tweede coronagolf drukt herstel in Europa de kop in

Een terugkeer naar de economische toestand van voor corona komt er ten vroegste in 2023. Het herstel na de 'zwaarste crisis in het bestaan van de Europese Unie' belooft een pak trager te verlopen dan aanvankelijk gedacht. Ook de onzekerheid blijft troef, zo blijkt uit de ravage die de tweede golf van de pandemie deze herfst aanrichtte. 'We rekenden nooit op een V-vormig herstel, maar nu zijn we zeker dat dat er niet komt,' benadrukte de Europese commissaris voor Financiën Paolo Gentiloni bij de voorstelling van de Europese herfstvooruitzichten.

De Commissie verwacht dit jaar een economische krimp van 7,8 procent in de eurozone en van 8,4 procent in België. Grote eurolanden als Frankrijk, Italië en Spanje verliezen ongeveer een tiende van hun bruto binnenlands product (bbp). En ook al trekt de economie terug aan, de kloof is in de meeste eurolanden niet te dichten in twee jaar tijd. Zeker als daar eind dit jaar ook de klap van een Brits vertrek uit de Europese Unie zonder handelsakkoord bovenop komt.

De pandemie is een wispelturig beestje, blijkt uit de ervaring van de tweede golf. Het economische herstel vanaf mei was in Europa krachtiger dan verwacht. Maar de plotse stijging van het aantal besmettingen in de herfst knakte die prille groei. De lockdowns in onder meer België, Duitsland en Frankrijk zijn nog niet verrekend in de herfstvooruitzichten. Economen verwachten dat ook 2021 op een verkeerd been van start gaat na een licht negatieve groei in het laatste kwartaal van dit jaar.

Schuld van 200 procent

De gevolgen voor de werkgelegenheid bleven tot nu al bij al beperkt dankzij nationale en Europese steunmaatregelen. Maar de afbouw van die tijdelijke maatregelen zal de komende twee jaar wel leiden tot een stijging van de werkloosheid.

De cijfers voor de begrotingstekorten en de staatsschuld swingen dan weer de pan uit. Griekenland klokt dit en volgend jaar af op een schuld van meer dan 200 procent van het bbp. De gemiddelde schuld in heel de eurozone ligt boven 100 procent van het bbp. Dat is een horrorscenario voor orthodoxe landen als Duitsland en Nederland.

De Europese Commissie schoof de strenge regels voor begroting en schuld opzij, waardoor lidstaten meer ruimte hebben om de economische gevolgen van de pandemie te bestrijden. Maar een discussie over die regels komt er zeker aan, erkent Gentiloni. Het Begrotingscomité, dat de Europese Commissie adviseert, pleit voor een aanpassing van de regels met meer ruimte voor investeringen.

Herstelfonds

Valdis Dombrovskis, de vicevoorzitter voor Economie van de Commissie, roept op tot een snel akkoord over het Europees meerjarenbudget voor de volgende zeven jaar en over het herstelfonds NextGenerationEU, goed voor respectievelijk 1.080 en 750 miljard euro. De gesprekken met het Europees Parlement over die centen verlopen stroef.

Donderdag kwam er wel al een deal over een van de moeilijkste punten: een mechanisme om landen die de regels van de democratie en de rechtsstaat tarten financieel te straffen. De tijd dringt. Zonder centenakkoord komt er geen herstelfonds en is Europa volgend jaar aangewezen op voorlopige twaalfden.