Hoe Bannons positie onhoudbaar werd

Terwijl de Amerikaanse president al dagen enorme kritiek oogstte omdat hij de extreemrechtse mars in Charlottesville, waarbij een neonazi zaterdag een tegenbetoogster doodde, leek te vergoelijken, omschreef Steve Bannon donderdag racistische haatgroepen als ‘irrelevante losers’ en ‘een bende clowns’. Dat is best opmerkelijk voor een man die, sinds de spectaculaire opmars van de politieke outsider Trump, zo’n beetje gezien wordt als de kwade genius in het Witte Huis.

Bannon geldt als de radicale architect van de populistische, ultranationalistische ‘America First’-doctrine. Die ambieert onder meer economisch protectionisme en leidde tot een zowel juridisch als ethisch omstreden visumverbod voor migranten uit moslimlanden.

Bannons disruptieve afkeer van heilige huisjes en het machthebbende establishment etaleerde hij tot vorig jaar als uitgever van Breitbart. Die controversiële nieuwssite omschreef hij ooit als een ‘platform voor de alt-right’ en grossiert in bijwijlen xenofobe, misogyne en antisemitische berichtgeving. Kortom, het soort extreemrechts gedachtegoed dat hij donderdag in een zeldzaam interview, met een journalist van het linkse magazine American Prospect, belachelijk maakte.

Met zijn uitspraken in American Prospect maakte hij volgens critici niet echt een ideologische U-bocht, maar gaf hij vooral blijk van politiek opportunisme. ‘Ik wil elke dag over racisme praten’, aldus de Republikein, die leek te suggereren dat de gemiddelde Amerikaan niet echt wakker ligt van de heisa om Charlottesville. ‘Zolang links geobsedeerd blijft door ras en identiteit en wij focussen op economisch nationalisme, heb ik de Democraten in mijn zak en kunnen we ze verpletteren.’ De alt-right als loyale achterban die Trump hielp verkiezen, is ook een strategisch rookgordijn, lijkt Bannons logica.

Ivanka

Met zijn radicale ideeën kwam Bannon in botsing met zowat elke andere fractie in Trumps entourage. Zeker met de gematigde vleugel rond Trumps dochter Ivanka, zijn schoonzoon Jared Kushner en Gary Cohn, de gewezen topman van Goldman Sachs die de belangrijkste economische adviseur van de president is.

De voorbije weken viel Breitbart, vermoedelijk op aansturen van zijn voormalige topman, ook H.R. McMaster aan omdat Trumps nationale veiligheidsadviseur niet hard genoeg zou optreden tegen ‘de radicale islam’. En sinds viersterrengeneraal John Kelly twee weken geleden kabinetschef van Trump werd, zou ook hij Bannon in het vizier genomen hebben om de vijandige krabbenmand die het Witte Huis stilaan is toch ietwat tot rust te doen komen.

Met zijn interview leek Bannon een zoveelste tegenoffensief in te zetten. Daarin focuste hij vooral op ‘de economische oorlog met China’. Bannon herhaalde zijn pleidooi voor strenge handelssancties tegen het communistische regime, dat hij zo wil straffen voor diefstal van Amerikaanse technologische knowhow en oneerlijke concurrentie door dumpingprijzen voor staal en aluminium.

Tegelijk stelde hij elke dag een gevecht te voeren met de duiven op Financiën, Buitenlandse Zaken en Defensie die geen handelsoorlog met ’s werelds tweede economie aandurven. ‘Ik vervang ze door haviken. Ze doen het in hun broek’, zei hij over zijn interne vijanden.

Toch schoot Bannon zich zo nog meer in de voet. Sommigen vergeleken het interview met de recente val van Anthony Scaramucci. Die moest al na tien dagen opstappen als communicatiedirecteur van het Witte Huis, omdat hij in weinig flatterende woorden zijn collega’s had aangevallen tijdens een gesprek met een reporter van The New Yorker. Bannon suggereerde, net als Scaramucci destijds, dat zijn woorden nooit voor publicatie bedoeld waren, wat de journalist meteen ontkende.

Extra heikel was dat Bannon in de loop van het interview ook Trump afviel inzake de recente nucleaire crisis met Noord-Korea. Trump dreigde vorige week met ‘ongezien vuur en toorn’ als het regime in Pyongyang zijn kernwapenprogramma voortzet. ‘Er is geen militaire oplossing voor Noord-Korea, tenzij iemand me kan uitleggen dat er binnen 30 minuten geen 10 miljoen doden zouden vallen in de Zuid-Koreaanse hoofdstad Seoul’, aldus Bannon.

In de oren van president Trump klonk dat ongetwijfeld als het soort disloyale kritiek waarvoor hij eerder ook al menige medestander deed vallen.