Ontslag Hongkongse democraten accentueert houdgreep China

'China heeft nog maar eens zijn belofte gebroken en de hoge mate van autonomie in Hongkong ondermijnd', zei de Britse minister van Buitenlandse Zaken Dominic Raab donderdag. Hij reageerde furieus op het gedwongen ontslag van vier parlementsleden van de prodemocratische oppositie in de voormalige Britse kolonie. Volgens de Hongkongse autoriteiten hadden ze de draconische veiligheidswet overtreden die eerder dit jaar van kracht werd op aansturen van China.

Nadat het viertal de bons had gekregen, kondigden 15 andere prodemocratische parlementsleden aan dat ze uit solidariteit ook ontslag zouden nemen. In een laatste daad van protest ontrolde een van hen donderdag in het parlement een spandoek met een harde uithaal naar Carrie Lam, de hoogste leider van de metropool. 'Carrie Lam corrumpeert Hongkong en kwetst de bevolking', stond er te lezen. 'Zij zal 10.000 jaar lang stinken.'

Communistische marionet

Lam is al langer de gebeten hond van de oppositie in Hongkong. Ze wordt beschouwd als een marionet van het communistische regime in Peking. Het ontslag van de vier parlementsleden kwam er trouwens na een interventie van Lam. Zij had het permanent comité van het Chinese parlement toestemming gevraagd om de kritische volksvertegenwoordigers opzij te schuiven. De Chinese autoriteiten zetten het licht meteen op groen voor de defenestratie van het viertal.

De demarche werd gezien als de zoveelste illustratie van de nauwelijks verholen machtsgreep door Peking. Na het quasi collectieve ontslag van de oppositie - er blijven nog twee 'prodemocraten' over in het halfrond - bestaat het parlement vooral uit vertegenwoordigers die slaafs de bevelen van de Chinese communistische partij volgen. China 'breidt de een-partij-dictatuur uit tot Hongkong', zei de Amerikaanse nationale veiligheidsadviseur Robert O'Brien.

De Britse minister Raab wees erop dat 'de diskwalificatie van verkozen parlementsleden' een flagrante inbreuk is op het wettelijk bindende akkoord dat het Verenigd Koninkrijk en China in 1984 sloten over de overdracht van de toenmalige Britse kroonkolonie. De Chinezen beloofden toen de autonomie van Hongkong te respecteren onder de noemer van 'een land, twee systemen'. Hongkong kwam uiteindelijk op 1 juli 1997 in Chinese handen.

Samenzwering

Het is onduidelijk wat de vier parlementsleden juist ten laste wordt gelegd. Zij zouden de nationale veiligheidswet, die eind juni werd ingevoerd, hebben geschonden. De controversiële en draconische wet maakt separatisme, terrorisme, ondermijning van de staat en samenzwering met buitenlandse machten strafbaar. Hij kwam uit de koker van president Xi Jinping, die Hongkong stelselmatig de duimschroeven aandraaide sinds hij in 2012 aan de macht kwam.

Met de veiligheidswet nam Xi wraak voor de massale protesten die in 2019 waren uitgebroken tegen een uitleveringsverdrag met China. Onder druk van de straat had Carrie Lam het omstreden verdrag ingetrokken, tot afgrijzen van de machthebbers in Peking. Bovendien bracht het prodemocratische kamp eind vorig jaar China nog een zware klap toe door bij lokale verkiezingen de controle over 17 van de 18 districten te veroveren, onder meer door een recordopkomst.

De invoering van de veiligheidswet had een enorme impact op het prodemocratische kamp. De partij Demosisto kondigde meteen aan zichzelf te ontbinden uit vrees voor represailles. Demosisto was in 2016 opgericht door studentenleiders en was in korte tijd uitgegroeid tot een luis in de pels van China. Kopstuk Joshua Wong waarschuwde dat Hongkong zou verworden tot een 'politiestaat', met 'willekeurige arrestaties, geheime processen en politieke censuur'.

Uitstel om corona

Wong bleef wel in Hongkong, in tegenstelling tot andere activisten - onder wie Nathan Law - die naar het buitenland vluchtten. Maar het regime deed er alles aan om de prodemocratische activisten te kortwieken. Samen met elf andere activisten kreeg Wong eind juli te horen dat hij niet mocht deelnemen aan de verkiezingen die voor september waren gepland. Die stembusgang werd met een jaar uitgesteld, officieel wegens de corona-epidemie.

Voor de prodemocratische activisten is het duidelijk dat Peking nerveus is over het aanhoudende ongenoegen. China veroordeelde donderdag het collectieve ontslag van de kritische parlementsleden als een 'provocatie' en een poging om buitenlandse inmenging uit te lokken. 'Ze maken een vergissing', klonk het dreigend. Maar Wu Chi-wai, de voorzitter van oppositionele Democratische Partij, zei de strijd voor democratie voort te zetten. 'We gaan door een moeilijke tijd, maar we kunnen niet opgeven, ook al kost het ons veel tijd, misschien zelfs generaties.'