Argentinië balanceert weer op rand van economische afgrond

Als de Argentijnen aan een ding gewend geraakt zijn, is het wel te leven met economische onzekerheid. Hun land, dat aan het begin van de 20ste eeuw geboekstaafd stond als een van de welvarendste ter wereld, is de afgelopen 80 jaar van de ene crisis naar de andere noodsituatie gestuiterd.

Enkele ingrediënten keren in die minder florissante periodes steevast terug: een galopperende inflatie, een ontwaarding van de munt en moeilijk aflosbare schulden. Negen keer ging de tweede economie van Zuid-Amerika in wanbetaling op zijn buitenlandse schuld, waarvan drie keer in de afgelopen twee decennia.

Al die ervaring met economische chaos ten spijt maakt de huidige situatie in het land menig Argentijn bloednerveus. De hoofdoorzaak is een inflatiecijfer dat door de almaar stijgende prijzen voor basisproducten als voedsel in april afklokte op 109 procent. Het was van 1991 geleden dat Argentinië, waar hyperinflatie nochtans een weerkerend fenomeen is, dat peil nog bereikt had.

Met alle gevolgen van dien voor de bevolking en de economie. Omdat de snel piekende inflatie de koopkracht van de burgers aantast, houden die de hand op de knip. Mede daardoor dreigt het land na twee jaar van positieve groei dit jaar weer in een recessie te duiken.

Slinkende reserves

Veel Argentijnen kiezen ervoor hun pesos te ruilen voor Amerikaanse dollars. Omdat ze schrik hebben dat de autoriteiten de toegang tot die dollars op hun spaarrekening net als in 2001 bevriezen, halen velen hun spaargeld af. Tussen eind maart en eind april ging het om 1 miljard dollar.

De Argentijnse centrale bank ziet de evolutie met lede ogen aan. Door alle manoeuvres verloor de nationale munt dit jaar al een kwart van haar waarde tegenover de dollar. In een poging een totale ineenstorting van de peso te voorkomen greep de instelling enkele keren in.

Die interventies deden de buitenlandse reserves drastisch slinken, en de zoektocht naar een verse dollarvoorraad is des te uitdagender omdat Argentinië af te rekenen heeft met de ergste droogte in een eeuw. Voor het derde jaar op rij valt niet genoeg neerslag om de landbouwproductie op peil te houden.

Dat is niet alleen een opdoffer voor de boeren, maar ook voor de staat. De export van maïs, tarwe en soja staat elk jaar garant voor de instroom van heel wat dollars in Argentinië. Als de droogte de oogsten zoals verwacht halveert, dreigt het land zeker 18 miljard dollar inkomsten uit export mis te lopen, luidt het.

Armoede

De 'droogte van de eeuw' kan Argentinië dit jaar in een perfecte storm doen belanden. Dat vooruitzicht weegt op de burgers. 'Ze hebben bedelaars van ons gemaakt. Ze drijven ons tot wanhoop. Nadat je je hele leven hard gewerkt hebt, moet je nu knokken om tomaten of paprika te kunnen kopen', zegt Carlos Andrada, een 60-jarige zelfstandige, over de strijd die veel Argentijnen dagelijks leveren.

De voortdurende prijsstijgingen en de krimpende koopkracht hebben diepe wonden geslagen in de samenleving. Vier op de tien Argentijnen (18,6 miljoen mensen) leefden eind 2022 in armoede. Dat aantal stijgt wellicht zolang de inflatiespiraal niet doorbroken raakt.

Onder kinderen en jongeren is de situatie schrijnender. Eind 2022 was 61,6 procent van hen onder de armoedegrens getuimeld. Dat betekent dat 8,2 miljoen Argentijnen jonger dan 17 jaar arm zijn. Een op de drie heeft dagelijks onvoldoende toegang tot veilig en voedzaam eten.

Verkiezingen

Dat de ergste economische en sociale crisis in twee decennia de bevolking met gevoelens van woede en frustratie opzadelt, is niet onlogisch. De vraag is hoe die zich vertalen in de stemlokalen als de Argentijnen op 22 oktober een nieuwe president en het volgende parlement kiezen.

De race ligt open nu enkele zwaargewichten niet meedoen. De recentste drie presidenten van het land - de rechtse zakenman Mauricio Macri en de linkse peronisten Alberto Fernández en Cristina Fernández de Kirchner - gaven forfait.

In de peilingen ligt de centrumrechtse oppositie op kop, voor de regerende peronisten. Maar ook de sterke score van een nieuwkomer springt in het oog. Door in te spelen op de afkeer voor de traditionele politieke klasse kan de ultrarechtse econoom Javier Milei uitgroeien tot een te duchten rivaal.

Zijn onorthodoxe discours - hij is voor de ontmanteling van de centrale bank, een dollarisering van de economie, de legalisering van orgaanhandel en bestempelt belastingontduiking als een mensenrecht - slaat aan bij jongeren. Maar experts betwijfelen of zijn recepten de economie van de afgrond houden.