Palestijnse demonstranten eisen vertrek Palestijns president Abbas

Voor de vijfde dag op rij protesteren de Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever tegen de Palestijnse Autoriteit (PA), het bestuur van de regio. De jongste dagen kwam het tot zware botsingen in Hebron en Ramallah. De demonstranten gooiden met stenen en de massaal uitgerukte Palestijnse politiemacht antwoordde met traangas.

De protesten begonnen donderdag, na de dood van de charismatische 43-jarige criticus Nizar Banat. Hij stierf na een arrestatie door agenten van de Palestijnse veiligheidsdiensten. Velen eisen het ontslag van de Palestijnse president Mahmoud Abbas.

Donderdag in de vroege ochtend drongen een dozijn agenten de verblijfplaats van Banat binnen. Volgens zijn familie kleedden de agenten hem uit, spoten ze pepperspray in zijn gezicht en sloegen ze hem meermaals met stalen staven. Op gelekte beelden van een bewakingscamera is te zien hoe ze Banat wegslepen en in een auto duwen. Twee uur na de inval kreeg zijn familie het bericht dat hij was overleden.

Banat is een bekende criticaster van de Palestijnse Autoriteit. Op zijn populaire Facebook-profiel beschuldigde hij het bestuur - inclusief Abbas - van corruptie, mensenrechtenschendingen en ‘de lange arm van Israëls bezettings- en apartheidsbeleid’ te zijn.

Banat was ook kandidaat op een lijst van onafhankelijken bij de Palestijnse parlementsverkiezingen die in mei hadden moeten plaatsvinden, maar voor onbepaalde tijd werden uitgesteld door Abbas. Twee derde van de Palestijnen gelooft dat Abbas de verkiezingen vooral uitstelde omdat hij bang was voor de uitslag, minder omdat Israël de verkiezingen in Oost-Jeruzalem verbood.

Hamas

Na Banats dood braken onmiddellijk protesten uit. De menigte zwaait al dagen met Palestijnse vlaggen en foto’s van de criticus, en eist een einde van het 16-jarige bewind van Abbas. Officiële cijfers over de opkomst zijn er niet. De Palestijnse veiligheidsdiensten proberen de demonstraties hardhandig te beëindigen. Volgens meerdere getuigen krijgen journalisten niet de kans om aan verslaggeving te doen en worden vrouwelijke demonstranten seksueel geïntimideerd.

Fadi Quran, campagnedirecteur bij Avaaz, leidt de protesten in Ramallah. ‘Ons doel is gerechtigheid voor Banat, de afzetting van president Abbas, verkiezingen en hervormingen', zegt hij vanuit Ramallah. Volgens Quran zijn de protesten een teken dat de leiding van de Palestijnse Autoriteit op instorten staat. ‘Als we de vrije meningsuiting niet beschermen en de Palestijnse Autoriteit niet ter verantwoording roepen, zijn alle Palestijnen in gevaar.’

Het is niet de eerste keer dat de Palestijnse Autoriteit in opspraak komt voor het brute optreden tegen critici. In 2018 documenteerde de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch de martelingen in Palestijnse gevangenissen.

Zeker de jongste maanden krijgen politieke tegenstanders het hard te verduren. Dat is geen toeval. Na de elfdaagse oorlog tussen Hamas en Israël piekt de machtsstrijd in de Palestijnse politiek. Na de oorlog in mei verstevigde Hamas, de baas van de Gazastrook, zijn moreel gezag en sympathie bij de Palestijnen, ook die op de Westelijke Jordaanoever. Velen verwijten de Palestijnse Autoriteit geen verhaal te hebben tegen Israël. Uit een peiling van het Palestinian Center for Policy and Survey Research blijkt dat een meerderheid van de Palestijnen vindt dat Hamas het meer verdient om het Palestijnse volk te leiden, en dus niet de partij Fatah van Abbas.

‘Hamas voelt zich de winnaar van de oorlog en de PA verliest legitimiteit’, zegt Alaa Tartir, onderzoeker bij de Palestijnse denktank Al-Shabaka, aan De Tijd. ‘Haar hardhandige optreden toont aan hoe nerveus de Palestijnse Autoriteit is.'

‘Medeplichtig’

Ondertussen toonden zowel de Verenigde Staten, de Europese Unie als de Verenigde Naties zich ‘diep geschokt en bedroefd’ over de dood van Banat. Allen riepen ze op tot een onafhankelijk en transparant onderzoek.

‘Hypocriet’, zegt Tartir. ‘Internationale actoren hebben de jongste jaren miljarden geïnvesteerd in de Palestijnse veiligheidssector, als spil van het staatsopbouwproject van de Palestijnse Autoriteit. Dat maakt hen even schuldig aan de moord op Banat.’

Volgens Tartir weet de EU goed hoe problematisch de Palestijnse Autoriteit is, maar knijpt ze een oogje dicht. ‘De EU doet alles om de stabiliteit te bewaren. Maar iedereen ziet dat het zo niet meer verder kan. De middelen en de politieke energie moeten geïnvesteerd worden in de grondoorzaken van het probleem. De annexatiepolitiek van Israël en de corruptie. Niet om het autoritarisme van de Palestijnse Autoriteit te professionaliseren en het verzet te criminaliseren.’