Saoedische miljarden smeren Silicon Valley

Saoedi-Arabië heeft vrijdagnacht voor het eerst erkent dat journalist Jamal Khashoggi overleden is. De criticaster van kroonprins Mohammed bin Salman, de sterke man van Saoedi-Arabië, kwam om 'tijdens een gevecht op het Saoedische consulaat in Turkije', luidde het.

Hoewel Riyad ontkent dat het koningshuis de opdracht gaf tot de dood van Khashoggi, wordt ook Silicon Valley ingehaald door een ongemakkelijke waarheid: Saoedi-Arabië is de grootste individuele investeerder in Amerikaanse start-ups.

Het is al langer geweten dat Saoedi-Arabië als belangrijkste wapenafnemer invloed koopt in de Verenigde Staten, die zwaar aan het Saoedische olie-infuus hangen. Maar sinds 2016 richt kroonprins Mohammed bin Salman ook zijn pijlen op Silicon Valley.

De voorbije twee jaar investeerden de Saoedi’s minstens 11 miljard dollar in Amerikaanse start-ups, berekende de Amerikaanse zakenkrant The Wall Street Journal. Een fors hoger bedrag dan de investeringen van andere individuele durfkapitaalfondsen.

Staatsfonds

De Saoedi’s doen dat rechtstreeks, via hun staatsfonds Public Investment Fund (PIF), dat twee jaar geleden al bijvoorbeeld 3,5 miljard dollar pompte in de taxi-app Uber. Kroonprins Mohammed bin Salman is voorzitter van PIF. Ceo Yasir Al-Rumayyan kreeg in ruil voor die investering in Uber een zitje in de raad van bestuur.

Ook onrechtstreeks smeert Saoedi-Arabië Silicon Valley, via Vision Fund, de investeringspoot van de Japanse telecomreus SoftBank en ‘s werelds grootste technologiefonds.

Het Saoedische staatsfonds PIF injecteerde 45 miljard dollar in Vision Fund, dat in totaal op 92 miljard dollar zit. Het investeerde onder andere in prominente jonge bedrijven als - ook weer - Uber, de flexwerkgigant WeWork en de zakelijke chatapp Slack.

In een interview met Bloomberg, eerder deze maand, zei Mohammed bin Salman dat PIF ook bijna 5 procent van de aandelen van Tesla bezit. Het Saoedische staatsfonds zou nog eens 45 miljard dollar extra willen injecteren in een tweede Vision Fund.

Progressief imago

Als prominente tech-investeerder wil de Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman zijn zelf gecultiveerde progressieve imago nog meer kracht bij zetten. Miljardeninvesteringen in Silicon Valley vallen ook in goeie aarde bij de jonge Saoedi’s, die het gros van de bevolking uitmaken en gulzige afnemers zijn van digitale diensten uit Silicon Valley.

Bin Salman ontmoette een rist durfkapitalisten in San Francisco in de zomer van 2016 en werd in april dit jaar ontvangen bij onder andere Google, Facebook en Apple. Verscheidene Silicon Valley-kleppers, zoals Marc Andreessen, van de beroemde investeringsfirma Andreessen Horowitz, en ex-Uber-ceo Travis Kalanick, zetelen in de adviesraad van Neom, een megacityproject van kroonprins bin Salman in Saoedi-Arabië, ter waarde van 500 miljard dollar.

De band tussen Saoedi-Arabië en Silicon Valley belooft later deze maand nog hechter te worden via het investeringscongres Future Investment Initiative in de hoofdstad Riyad, belangrijk in de strategie om de economie minder afhankelijk te maken van olie.

Onder andere Peter Thiel, de bekende Amerikaanse durfkapitalist, zit in de adviesraad van die conferentie, die plaatsvindt in het Ritz-Carlton, waar kroonprins bin Salman vorig jaar nog tijdelijk honderden rijke Saoedi’s opsloot. Officieel ging het om een anticorruptiecampagne, maar volgens criticasters wou bin Salman zo dissidenten de mond snoeren.

In verlegenheid

In de nasleep van de verdwijning van journalist Jamal Khashoggi, die erg scherp was voor het Saoedische regime, dreigt de verwevenheid met Saoedi-Arabië Silicon Valley nu in verlegenheid te brengen.

Vele ondernemingen hebben er de mond vol over ‘de wereld te willen verbeteren’, maar draaien hun hand niet om voor miljardeninvesteringen van een omstreden regime. Saoedi-Arabië wordt al lang verketterd voor mensenrechtenschendingen in eigen land. In de eerste vier maanden van dit jaar voerde het 48 onthoofdingen uit.

Hoewel vrouwen er sinds deze zomer met de auto mogen rijden, blijven ze tweederangsburgers, die geen toegang hebben tot alle banen. Saoedi-Arabië krijgt ook kritiek voor zijn rol in de burgeroorlog in buurland Jemen, die naar schatting al 16.000 levens eiste, en de financiering van extremistische groeperingen in het buitenland.

‘Silicon Valley is ongelooflijk hypocriet geweest in het aanvaarden van investeringen van een antisemitisch land, dat holebi’s crimineel vervolgt en vrouwen discrimineert,’ oordeelde Keith Rabois, durfkapitalist bij het gereputeerde Khosla Ventures, in The Wall Street Journal.

In Silicon Valley blijft het tot nader order stil. Van alle techbedrijven waarin de Saoedi’s investeren, liet tot dusver enkel Uber zich uit over de verdwijning van Khashoggi. CEO Dara Khosrowshahi, die - net als vele anderen - zijn kat stuurt naar de investeringsconferentie later deze maand, zei ‘dat hij erg verontrust was door het nieuws’.