Nederlaag maakt Obama sterker

Na een machtswissel bij de tussentijdse Congresverkiezingen in de Verenigde Staten volgt meestal een periode van politieke inertie. Er vallen geen beslissingen omdat de nieuwe meerderheid pas aantreedt na Nieuwjaar. Tegen alle verwachtingen in is dat dit jaar niet gebeurd. Hoewel de Republikeinen in het Huis van Afgevaardigden de meeste zetels veroverden en er in de Senaat op een haar na in geslaagd zijn de Democratische meerderheid onderuit te halen, draaide de Amerikaanse wetgevende machine de laatste dagen van dit jaar op volle toeren. Intensief lobbywerk vanuit het Witte Huis lokte een indrukwekkende eindspurt uit.

De Republikeinse fractieleider in de Senaat, Mitch McConnell, beloofde na de tussentijdse verkiezingen één ding: ervoor zorgen dat Obama in 2012 geen tweede mandaat zou winnen. De Republikeinen kondigden een stevige obstructiepolitiek aan. Maar voorlopig lijkt die strategie niet echt te werken.

Obama forceerde zelf een doorbraak in de samenwerking met de Republikeinen. Hij stelde een compromis voor over de verlenging van de belastingverlaging die zijn Republikeinse voorganger George W. Bush afgelopen decennium had doorgevoerd. In ruil voor lagere belastingen voor iedereen, inclusief de meest vermogenden, haalde Obama bijkomende steunmaatregelen binnen voor kleinere bedrijven en een verlenging van een uitkering voor langdurig werklozen. Dat akkoord, dat bij de progressieve fractie van de Democraten op verzet stuitte, opende plots de weg voor een reeks andere wetten die al een tijdje op goedkeuring zaten te wachten.

Tot verrassing van velen kreeg Obama voldoende stemmen bij elkaar om gisteren het schijnheilige ‘don’t ask, don’t tell’ voor homo’s in het leger te schrappen. Voortaan mogen Amerikaanse militairen openlijk voor hun seksuele geaardheid uitkomen. Dat was een belangrijke eis van de progressieve vleugel van de Democraten.

Daarnaast verstrengde het Congres de wetgeving op de voedselveiligheid en krijgt de toezichthouder FDA meer bevoegdheden om in te grijpen.

Ten slotte maakte de Senaat gisteren de weg vrij om het nieuwe START-verdrag met Rusland goed te keuren. Dat beperkt het aantal nucleaire wapens, aan Amerikaanse en aan Russische zijde. Hoewel de conservatieve vleugel van de Republikeinen fel oppositie voerde, vond Obama toch medestanders genoeg om in de Senaat een volstrekte meerderheid te halen.

Daarnaast werd op de valreep ook nog eens de wet aangenomen om de overheid tot maart te financieren op een tijdelijke basis, in afwachting van een volwaardige begroting.

De nieuwe wetgeving op immigratie sneuvelde roemloos, evenals die op de werkomstandigheden. Maar als morgen in de VS het politieke jaar wordt afgesloten, kan Obama terugkijken op een rist belangrijke nieuwe wetgeving. Het Congres was in de eindejaarsperiode zeker geen ‘lame duck’, een lamme eend. De president heeft een belangrijk politiek momentum gecreëerd.

Toch is de indrukwekkende eindjaarsspurt niet voldoende. De vraag is wat 2011 brengt. Dan wordt de president geconfronteerd met een Huis van Afgevaardigden waar de Republikeinen de agenda bepalen en een Senaat waar de Democraten maar nipt de meerderheid houden. De prille samenwerking die de voorbije weken is ontstaan tussen de president en de oppositie, kan volgend jaar meteen de vernieling in gereden worden.

Breekpunten zijn er in overvloed. Om te beginnen bij het op orde brengen van de Amerikaanse begroting. De Republikeinen willen voort snijden in de overheidsprogramma’s, terwijl de Democraten meer inkomsten willen generen.

En al komt Obama versterkt uit 2010 door de straffe decembermaand, de rest van zijn mandaat blijft overschaduwd door de kwakkelende economie. Zolang de werkloosheid niet wordt teruggedrongen, blijven de successen in Washington relatief en symbolisch.