Wie designliefhebbers een paar jaar geleden had gevraagd welke stroming nooit nog een comeback zou maken, kreeg steevast het antwoord ‘Memphis’. Toch wint de kleurrijke en bijzonder grafische stijl uit de jaren 80 vandaag weer aan belang. Slecht nieuws voor wie net in een pastelkleurige eettafel heeft geïnvesteerd.
Felle primaire kleuren, expressieve vormen met heel wat tierlantijnen en grafische designs in zwart-wit. Wanneer je die ingrediënten naar hartenlust mixt, ben je helemaal mee met de ‘Memphis’-comeback. Memphis is de naam van een groep architecten en designers die onder leiding van grootmeester Ettore Sottsass begin jaren 80 het postmodernisme vormgaven. Een duidelijke reactie tegen de simplistische modernistische stijl die toen al jaren in zwang was. De legende wil dat toen Sottsass zijn eerste brainstormmeeting bij elkaar riep het nummer ‘Stuck Inside of Mobile with the Memphis Blues Again’ van Bob Dylan op de radio weerklonk en dat daaruit de naam ‘Memphis’ ontstond.
Love or hate
De expressieve vormen en dito kleuren riepen meteen een ‘love or hate’-reactie op bij het designpubliek. Maar bovenal wist de Memphis-groep, met daarin designers als Andrea Branzi, Alessandro Mendini en Nathalie Du Pasquier, een buzz te creëren rond hun nieuwe beweging. Lange rijen nieuwsgierigen probeerden tijdens het Salone del Mobile van 1981 een glimp op te vangen van wat die Sottsass op 64-jarige leeftijd had bekokstoofd. Modeontwerper Karl Lagerfeld bestelde meteen een hele vrachtlading van de nieuwe designs voor zijn huis in Monaco. Het bekendste stuk uit die tijd is de Carlton-boekenkast van Sottsass, een opvallende kast in geel, rood, groen en blauw die meteen uitgroeide tot het toonbeeld van de Memphis-beweging, die eind jaren 80 evenwel een stille dood stierf. Tegen alle verwachtingen in - want in designkringen wordt de stijl vooral als ‘kitsch’ herinnerd - kent Memphis de jongste jaren een enorme opmars. Gezien de tijdgeest is dat niet eens zo’n grote verrassing. Want na een ware revival van het eenvoudige, strakke modernisme is het logisch dat daar opnieuw een ietwat zotte stijl tegenover wordt geplaatst. De veilinghuizen wisten die trend het eerst te spotten, met oude stuks van Sottsass die voor grote bedragen de deur uitgingen. Maar de expressieve spirit van de Memphis-aanhangers kent ook nieuwe goden. Designers als Marcel Wanders, Jaime Hayon of het Belgisch-Nederlandse ontwerpersduo Studio Job trekken zich weinig aan van de heersende voorkeuren voor eenvoud en zogenaamde tijdloosheid. Zij doen koppig hun eigen ding, en als dat knalgele boekenkasten zijn met daarin een wereldbol of uitvergrote snottebellen, het zal hun worst wezen. ‘Wanneer ik oude designmagazines doorblader en die fantastische werken van Sottsass en Mendini zie, dan vind ik die zo emotioneel en expressief’, zei Job Smeets van Studio Job in The New York Times. Meteen noemde hij die stijl ook het ideale antigif tegen de huidige tijden van megabranding en massaproductie.
Aanschuiven
Omdat Ettore Sottsass zich begin jaren 80 vooral omringde met jonge ontwerpers, zijn er nu een aantal die nog persoonlijk kunnen profiteren van de Memphis-heropleving. Grafisch ontwerpster Nathalie Du Pasquier bijvoorbeeld, toen een twintiger, nu een vijftiger, boekt succes met haar samenwerkingen met hedendaagse labels. Toen het modemerk American Apparel haar vroeg of het enkele eightiesmotieven van haar op zijn kleding mocht printen, reageerde Du Pasquier enthousiast. Maar ze wilde wel een moderne toets geven aan die oude prints. Hetzelfde deed ze voor de ‘Wrong for Hay’-collectie, de razend populaire lijn van Sebastian Wrong voor het Deense Hay. Du Pasquier maakte nieuwe motieven in de bekende Memphis-sfeer, en die werden door Hay op kussens, dekens, draagtassen en handdoeken geprint. Tijdens de recentste editie van het Salone del Mobile in Milaan stond de aanwezige pers in lange rijen aan te schuiven om toch maar zo’n hippe draagtas te bemachtigen. Zo is de Memphis-cirkel rond.