Nick Coutsier orkestreert modeshows en shoots van Louis Vuitton, danst voor Beyoncé, en sinds 7 juni is hij het uithangbord van de expo ‘Fashion Moves’ in het MAD in Brussel.
Er is iets aan dansers waardoor je ze, ook zonder de muziek of spotlights, kunt herkennen. Meesters van een door het lichaam gesproken taal lijken ze altijd te dansen, zelfs wanneer ze met je aan de praat zijn. Op de cadans van zijn snelle tongval glijdt, springt en rolt ook Nick Coutsier zelfs in de kleinste gesticulaties. Zijn gezichtsuitdrukkingen en lach worden op het perfecte moment gedropt. ‘Voor mij zit beweging overal in’, zegt de jonge danser, choreograaf en movement director. Of het nu muziek, cinema, een modeshow of bedrijfsspeech is, hij kan er telkens dezelfde rode draad in ontwaren. ‘Een violist die zijn strijkstok over een viool laat glijden, is beweging. Een mes op een bord leggen: beweging. Een danser: beweging. Zelfs een spreker op een podium: beweging. In die zin beschouw ik mezelf steeds meer als een movement artist.’
Het Belgische talent danst niet alleen als gastdanser voor compagnieën zoals het Opera Ballet Vlaanderen van Sidi Larbi Cherkaoui, maar orkestreert als movement director ook bewegingen voor modeshows en shoots van modemerken als Marine Serre en onlangs nog het Louis Vuitton van Pharrell Williams. Om nog te zwijgen van zijn samenwerking met Beyoncé. De golvende dansscènes in de videoclip waarmee Mustii een gooi deed naar Eurosong? Ook Coutsier.
Voor het Brusselse design- en modemuseum MAD was het dan ook bijna vanzelfsprekend om de altijd tot in de puntjes uitgedoste Coutsier te vragen als expert en uithangbord voor ‘Fashion Moves’, de expo die gisteren opende en die de band tussen dans en mode belicht.
‘Belgische artiesten hebben nogal de neiging om te reizen, omdat het buitenland beter aansluit bij wat ze doen in dans, mode of cinema. En dat terwijl hier veel interessante dingen gebeuren. We zijn gezegend met enkele van de beste scholen voor kunst, design en dans ter wereld’, zegt Coutsier. ‘Sinds ik in 2015 ben afgestudeerd aan het Conservatorium van Antwerpen, ben ik onderweg. In Brussel kwam ik alleen nog om familie en vrienden te zien, daarna sprong ik weer op het vliegtuig. Vorig jaar stond ik voor het eerst op een Brussels podium en sindsdien werk ik aan een terugkeer: ik wil contact houden met de jeugd en nieuwe mogelijkheden hier onderzoeken.’
‘Daarom is het geweldig om met een Belgisch instituut samen te werken, vooral omdat ik het belangrijk vind om dans uit zijn klassieke kader te halen. Pas wanneer mensen om je mening vragen en die waarderen, besef je dat je waardevolle input hebt. Dat besef is de jongste jaren een rode draad door mijn werk.’
Je bent een ‘movement director’, maar dat begrip is in België nog niet zo ingeburgerd als pakweg in de Verenigde Staten. Wat doet een movement director?
Nick Coutsier: ‘Het is inderdaad een relatief nieuw begrip. Movement directors kunnen op allerlei terreinen worden ingezet: bij modeshoots en shows, in de filmwereld, bij muziekoptredens en zelfs in het bedrijfsleven. Als movement director ben je de choreograaf van het onzichtbare: het publiek denkt misschien dat een artiest zich volledig natuurlijk op het podium beweegt, maar achter de schermen helpt een movement director met aanwijzingen: ‘Sta hier, beweeg daar op het podium, kijk bij die lyrics naar die kant enzovoort.’’
‘In tegenstelling tot choreografieën, waarbij je bewegingen voorschrijft, ben je als movement director eerder een cheerleader. Je beklemtoont de bewegingen die mensen al maken. Want, bij grote shoots of in de studio, waar wel vijftien mensen achter de camera naar je kijken, is het niet eenvoudig om er natuurlijk uit te zien. Het hebben van iemand die aangeeft welke poses goed bij je passen, creëert een prettige omgeving. Als movement director combineer je de kennis van een choreograaf met sociale vaardigheden.’
Ook Pharrell Williams haalde jou vorig jaar als movement director aan boord bij zijn eerste menswearshow voor Louis Vuitton op de Pont Neuf in Parijs.
‘Voor die show moest ik zorg dragen voor een zeventigkoppig gospelkoor dat het middelpunt van de performance vormde. Het was dus niet mijn taak om hen tot de beste dansers ter wereld te transformeren, maar om manieren te vinden waarop de zangers in contact komen met hun eigen lichaam en bewegingen aan te leren die natuurlijk en authentiek zijn.’
‘Aanvankelijk zocht Louis Vuitton geen movement director; de productie zou dat zelf regelen. Totdat ik een telefoontje kreeg van mijn agente. Voor ik het wist, werd ik erin meegezogen en werd het een prachtige ervaring die terugging naar mijn liefde voor mode en beweging.’
‘Het was een modeshow, maar Pharrell wilde er gezichten aan verbinden: het koor bracht een echte ziel in de kleding. Steeds meer modehuizen schuiven ‘talent’ naar voren in plaats van modellen om hun kleding te belichamen door iemand met een verhaal. Dat is interessant, omdat het de deur opent naar een breder spectrum aan mensen die kleding en een merk kunnen vertegenwoordigen.’
‘Ook in ‘Fashion Moves’ raken we aan hoe kleding kan worden belichaamd en welke connectie kleding en identiteit hebben. Dansers brengen kleding op een andere manier tot leven; ze maken die tastbaarder dan een foto op twee pagina’s.’
Hoe verliep de samenwerking met Pharrell Williams?
‘Het is niet dat ik met hem ging dineren of zo. (lacht) Mijn ontmoeting duurde hoogstens tien minuten, maar het feit dat je bij zo’n groot project het vertrouwen krijgt, is al indrukwekkend. Ik was vooral dankbaar dat ik deel mocht uitmaken van het grotere geheel en kon meewerken aan iets wat veel groter is dan mezelf. Ook de ontmoeting met zijn koorleden was geweldig. Een deel van hen waren gospelzangers uit ‘Voices of Fire’, de Netflix-serie van Pharrell. Sommige van die zangers, overgevlogen uit Virginia, hadden nog nooit eerder met het vliegtuig gereisd. Deel uitmaken van dat moment was ontzettend empowering.’
Moet een project waaraan je meewerkt altijd een hoger doel hebben?
‘Mensen interpreteren ‘purpose’ vaak als iets zwaarwichtigs. Gewoon plezier hebben is ook een geldige reden om in een project te stappen. Mijn moeder maakte me daar onlangs nog op attent. Vorig jaar had ik een hoofdrol in een voorstelling van Opera Ballet Vlaanderen. Toen ik van het podium kwam, zat ik al met andere projecten in mijn hoofd. Tot mijn moeder me apart nam, me gebaarde op adem te komen en erop wees dat ik alles aan het doen was waarvan ik al droomde sinds ik op mijn zevende rondjes in mijn kamer danste. Dat gevoel wil ik niet meer loslaten.’
Wat zijn de eerste herinneringen die je aan dansen hebt?
‘Die zijn vervlochten met feestelijkheden. Muziek, dansen en vieringen – fysieke uitingen van geluk – zijn sterk verbonden met de cultuur van mijn Congolese familie. Bij elk huwelijk, doopsel en elke samenkomst wordt er gezongen en gedanst: een van mijn eerste herinneringen moet mijn dansende tante zijn. Tegelijk was ik een ninetieskid die opgroeide met MTV, Grammy-uitreikingen en popcultuur. Je deed na wat je zag, en al snel voelde ik dat ik me met dans kon uitdrukken en dat het een uitlaatklep werd.’
Hoewel je vandaag hedendaags danst, begon je met hiphop. Hoe evolueerde je tussen die stijlen?
‘Ik danste al enkele jaren voor mezelf in mijn kamer voordat ik op mijn twaalfde mijn eerste dansles volgde. Dat werd hiphop, omdat alleen hiphop beschikbaar was en omdat ik het gevoel had dat ik daar thuishoorde.’
‘Vanaf mijn vijftiende begon ik te experimenteren met moderne en hedendaagse dans. Ook met ballet had ik voeling, maar toen ik in die tijd de deur van het balletlokaal opendeed, merkte ik al snel dat er geen connectie was met de mensen die ballet dansten.’
‘Na mijn middelbare school was ik zowel geïnteresseerd in mode als in dans. Ik besloot er een jaar tussenuit te trekken naar Los Angeles, het epicentrum van de commerciële dans, met scholen als Millennium Dance Complex. Het is de plaats waar sterren hun dansers komen zoeken. Hoewel ik me er amuseerde, voelde ik dat ik toch meer diepgang nodig had om te begrijpen wat ik aan het doen was. Zodra ik weer in België was, slaagde ik voor het toelatingsexamen dans aan het Koninklijk Conservatorium Antwerpen. Onmiddellijk voelde ik: hier ben ik op mijn plaats.’
‘In die zin vergelijk ik dans vaak met mode. Net zoals modeontwerpers met een bepaalde esthetiek en referenties werken als ze kleding maken, werken choreografen aan een dansstuk. Net zoals modedesigners met hun ‘petites mains’ samenwerken om ontwerpen tot leven te brengen, doen choreografen dat met dansers. Net zoals in de mode vertel je in dans een verhaal met je esthetiek, je referentiekaders en moodboards. Het creatieve proces is vergelijkbaar.’
Je bent zowel een danser voor compagnieën als het Opera Ballet Vlaanderen van Sidi Larbi Cherkaoui, als een movement director die met modellen en muzikanten werkt, en vervolgens creëer je nog je eigen choreografieën. Hoe spring je van het ene project naar het andere?
‘Choreografie, movement direction en dansen vormen de drie pijlers van mijn werk. Komt er beweging aan te pas, dan ben ik in mijn happy place. Het voorbije jaar stond vooral in het teken van het afwisselen van die verschillende rollen. Mijn projecten komen voort uit ontmoetingen, gesprekken en nieuwsgierigheid. In die zin zijn mijn identiteit en werk nauw met elkaar verbonden, want voor integere en authentieke ontmoetingen moet je jezelf zijn.’
‘Beweging heeft voor mij drie facetten. Naast de fysieke beweging van het lichaam, kan mijn werk ook ideeën transformeren en zelfs politieke verandering teweegbrengen. Door een nieuwsgierige movement artist te zijn, voed ik mij persoonlijk en stil ik mijn honger naar samenwerkingen.’
‘Sinds ik dertig ben, besef ik hoe magisch tijd werkt. Mijn werk krijgt meer aandacht, en het voelt alsof de zaadjes die ik de jongste twintig jaar heb geplant, nu eindelijk beginnen te groeien. Dat voelt – zonder zelfingenomen te willen klinken – erg belonend. Zeker voor iemand die van nature erg ongeduldig is.’ (lacht)
Je wordt nu als expert en uithangbord opgevoerd voor de expo ‘Fashion Moves’. Waar ligt volgens jou de link tussen mode en dans?
‘Voor mij begint elke rol met de vraag: wat zal ik dragen? Niet omdat het een coole outfit moet zijn, maar omdat kleding je rol en beweging beïnvloedt en kan inspireren. Of dansers nu gekleed zijn in een witte outfit, een gym-outfit of een jeans met T-shirt, elke keuze vertelt een ander verhaal en spreekt een ander publiek aan. Die holistische benadering van een dansvoorstelling vind ik fantastisch.’
‘Ook de samenwerking tussen danser en stylist is van cruciaal belang. Bij een fitting zal een danser eerst alle kanten op bewegen om te zien hoe de kleding bij zijn lichaam past. In de danswereld is je stylist je beste vriend.’
Over beste vrienden gesproken: je danste ook aan de zijde van Beyoncé in haar film ‘Black is King’.
‘Ik was aan het werk in Genève toen Sidi Larbi Cherkaoui me belde. Hij werkte toen al samen met Beyoncé en vroeg of ik hem de volgende dag in Antwerpen kon ontmoeten. ‘Ik zit verdomme in Genève’, dacht ik. Maar hij zei: ‘Spring dan op een vliegtuig.’ De volgende dag werkten we aan een solo, zonder verdere details. Tot hij aan het einde van de repetitie onthulde: ‘O ja, trouwens, het is voor Beyoncé.’’
‘De volgende dag zat ik samen met Josepha Madoki, een bevriende danser, op het vliegtuig richting Los Angeles. We zouden onze dans aan Beyoncé leren. We ontmoetten haar en stelden de dans voor, waarop Beyoncé heel vriendelijk zei: ‘Nou, eigenlijk, jongens, wil ik dat jullie hem zelf dansen.’’
Wat gaat er door je hoofd wanneer je plotseling, door jetlag geteisterd, voor iemand als Beyoncé staat die je vraagt om haar alsjeblief een dans te tonen?
‘Om eerlijk te zijn: dat was pure dissociatie. (lacht) Het ene moment liepen we de studio in L.A. binnen. ‘Leuk’, dacht ik, ‘het zijn uitsluitend zwarte dansers.’ Het volgende moment kom ik de danszaal weer binnen nadat ik even naar de lobby was moeten gaan, en ineens staat Beyoncé naast me. Ik had haar niet zien binnenkomen.’
‘Het voelde allemaal heel oprecht aan. Ze heeft een soort gave om het niet om haar te laten draaien. Wanneer ze in de dansstudio is, zie je geen megaster, maar een creatieve vrouw die de nadruk legt op vakmanschap.’
‘Mensen die echt creatief getalenteerd zijn, zijn vaak ook ontzettend inspirerend door hun toewijding aan hun vak – dat merk ik ook bij Williams en Cherkaoui. Ego en politieke spelletjes laten hen koud. Als ze een ruimte binnenkomen, is het duidelijk dat dat met een doel voor ogen is: we zijn hier om te creëren.’
Net dertig geworden, samengewerkt met zowel Beyoncé als Pharrell Williams. Knijp jij je soms in de arm om je ervan te vergewissen dat dit allemaal echt is?
‘Zelfingenomenheid en mezelf overladen met complimenten over hoe indrukwekkend mijn prestaties zijn, is niets voor mij. Al zegt mijn therapeut wel dat het niet erg zou zijn mocht ik mezelf op tijd en stond eens een schouderklopje geven. (lacht) Maar ik vind het wel geweldig om meer kansen te krijgen, de regie te hebben over mijn opdrachten en te weten dat dit allemaal echt is wat ik wil doen.’
‘Momenteel coregisseer ik mijn eerste film met een vriend. Het wordt een samensmelting van dans, mode en cinema, met twintig dansers uit een Londense compagnie. Alles waar ik van hou, komt erin samen. En over andere projecten mag ik vooral met geen woord reppen.’
‘Fashion Moves’
| Wanneer | Tot en met 31 augustus
| Waar | MAD Brussels, Nieuwe Graanmarkt 10, 1000 Brussel
| Website | mad.brussels
