Het was latino-pornoster Vanessa Del Rio die René Rousseau overstag deed gaan. Dik tien jaar later is de Belg ’s werelds grootste Taschen-verzamelaar. ‘Het lijkt wel alsof Benedikt Taschen die boeken voor mij maakt.’
Wie naar het hoofdkwartier van Taschen belt, krijgt een vreselijk Frans chanson, slecht ingezongen met een zwaar Duits accent, als wachtmuziek te horen. De app Shazam herkent het niet, maar René Rousseau (54) wel.
‘Het is een cover van Piafs ‘A quoi ça sert l’amour’, ingezongen door Benedikt Taschen, zijn eerste en enige plaat. Kijk, hier is het singletje uit 1989, gekregen van de uitgever zelf’, zegt de Limburgse estate manager die ’s werelds grootste verzamelaar van Taschen-boeken genoemd wordt. ‘Typisch Benedikt, dat liedje: hij neemt zichzelf niet au sérieux. Hij kleurt vooral graag buiten te lijntjes.’
‘Het vreemdste Taschen-boek ooit is ‘Car crashes & other sad stories’: Mell Kilpatricks archieffoto’s van auto-ongevallen uit de jaren 40 en 50. Gruwelijk, Kilpatrick was een ramptoerist die de beelden schoot wanneer de lijken vaak nog in de wrakken zaten’, zegt Rousseau. Zijn foto’s dreigden verloren te gaan, omdat zijn familie zich ervoor schaamde. Maar Benedikt Taschen vond het archief te belangrijk en bundelde het in een boek.’
‘Beautiful losers, noemt Benedikt zulke gewaagde boeken: hij wil ze per se uitgeven, ook al beseft hij dat ze voor geen meter zullen verkopen. In dit geval was het onderwerp veel te afschrikwekkend. Maar toen een Engels gezelschap de hele oplage opkocht en rondstuurde als bizar eindejaarsgeschenk, werd het plots een zeldzaam hebbeding voor verzamelaars. En nu is het een cultboek’, zegt Rousseau.
Al even cult is ‘The book of Olga’, een fotoboek van Bettina Rheims dat een ereplaats kreeg in Rousseaus toonkast. ‘Olga, de vrouw van een rijke Russische oligarch, bestelde bij Rheims een serie pikante privéfoto’s van zichzelf.
Beide waren zo blij met het resultaat dat ze besloten het boek in een kinky limited edition uit te geven. Olga dacht dat het boek ongemerkt zou passeren. Maar in geen tijd was het uitverkocht, omdat iedereen van de Russische jetset die foto’s per se wilde. Olga werd er op slag wereldberoemd mee’, lacht Rousseau.
Exclusieve presentaties
Uren kan Rousseau doorgaan als hij begint te vertellen over de bijzondere boeken uit zijn privéverzameling. En dat doet hij ook: we spenderen de hele dag samen in zijn bibliotheek, wunderkammer, leeszaal en gastenkamer waar zijn collectie verspreid is. ‘Ik heb speciaal boekenkasten laten maken. Deze hier - in staal, glas en massieve eik - is 8 meter lang en in één stuk vervaardigd. We moesten ze met een kraan naar binnen sjouwen. Het probleem is: alle kasten zitten intussen al vol.’
‘Ik heb zelfs boeken die Taschen zelf niet meer heeft.’
‘Hoeveel boeken ik precies heb, weet ik niet. Maar ik koop niet alles wat ze uitgeven - de collectie moet ook iets over mezelf zeggen. Helaas interesseren negen op de tien publicaties me. Met geen enkele andere uitgeverij heb ik dat gevoel. Het komt, denk ik, omdat Benedikt en ik ongeveer even oud zijn. Mijn verzameling is veel meer dan een stapel boeken. Het is het verhaal van mijn leven, mijn jeugd, mijn smaak en mijn passies. Benedikts jeugd was mijn jeugd. Soms voelt het alsof hij die boeken speciaal voor mij maakt. Hij lijkt soms wel mijn grote broer.’
Hoe close hun band echt is, houdt Rousseau liever in het midden. Feit is dat hij een directe lijn heeft met de top van het management. ‘Ik krijg de eerste kans als er nieuwe gelimiteerde boeken uitkomen. En ik heb een paar boeken uit de privécollectie van Benedikt, ja. Mijn mening wordt ook weleens gevraagd voor toekomstige projecten. En ik kon hier thuis al exclusieve boekpresentaties doen in beperkte kring. Bijvoorbeeld voor ‘Gold’ van Sebastiao Salgado, mijn lievelingsfotograaf.’
Ikea van de kunstboeken
Rousseau neemt ons mee naar zijn bibliotheek. Beneden installeerde hij een monumentale toonkast en een chesterfield, boven richtte hij een grote leeszaal in. ‘Hier stond het vroeger vol met volières’, zegt hij. ‘Ik was een groot vogelverzamelaar. In 2006 stopte ik ermee, maar ik ring wel nog dagelijks vogels in opdracht van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen.’
In 2007 ruilde Rousseau zijn vogelverzameling in voor een boekencollectie. Sindsdien volgt hij de nieuwe releases op de voet. Voor oudere Taschen-publicaties zoekt hij online of bij antiquariaten, om gaten in de collectie op te vullen. ‘Ik heb zelfs boeken die Taschen zelf niet meer heeft’, zegt hij.
Bibliofielen verzamelen doorgaans historische edities van antiquarische boeken. Geen ‘hedendaagse’ Taschen-uitgaven. Ook al omdat je Taschen vroeger spontaan associeerde met goedkope kunstboeken voor de massa, de ‘Ikea van de kunstboeken’.
Benedikt Taschen, die aanvankelijk een stripwinkel in Keulen runde, begon zijn uitgeversavontuur in 1984, toen hij een restpartij van 40.000 afgedankte kunstboeken opkocht over de Belgische surrealist Magritte. Hij verkocht ze door met veel winst. Daarmee legde hij het fundament voor Taschen: grote oplages en lage prijzen voor kunstboeken.
Vanaf 1985 begon Taschen zelf goedkope boeken voor het grote publiek uit te geven, over onder meer Pablo Picasso, Salvador Dalí en Annie Leibovitz. Vijf jaar later volgden de Art Editions: limited-editionboeken waarin een gesigneerde foto of originele ets stak, en in 1999 boeken in XXL-formaat - de zogenaamde Sumo’s. ‘De eerste Sumo was die van de Duits-Australische fotograaf Helmut Newton. Een klepper van 32 kilo met een piëdestal van Philippe Starck. En ingebonden bij de boekbinder van het Vaticaan, omdat geen enkele drukkerij ervaring had met zulke kanjers. Aanvankelijk kostte het boek 1.500 euro, nu is die eerste Sumo het tienvoud waard’, aldus Rousseau.
Golden ticket
Rousseau kreeg zijn eerste Taschen-boek van zijn vader: een publicatie met kunstige naaktfoto’s van Jan Saudek. Maar dé kickstart voor zijn verzameling kwam in 2007 uit minder artistieke hoek: ‘Toen ik hoorde dat Taschen een boek wou maken over Vanessa del Rio, de eerste latino-pornoster, dacht ik: wow, puur jeugdsentiment.
Op mijn 16de ging ik met een vriend naar Amsterdam om in een sekscinema naar ‘Diva Vanessa’ te kijken. Een uitgeverij die over de pornoster van mijn jeugd een gelimiteerde collector’s edition van 350 euro maakte die niet in de winkel verkrijgbaar was: die moest wel bijzonder zijn.’
Rousseaus ogen fonkelen als hij Vanessa del Rio’s boek erbij haalt. Vintage 70s- en 80s-porno is het, met veel schaamhaar, tijgerslipjes en imperfecte lichamen. ‘Omdat ze bij Taschen weten dat mijn collectie begon met Vanessa, kreeg ik al gadgets cadeau, zoals deze gesigneerde lipstickkus ‘To René with love’. Maar vorig jaar volgde de ultieme verrassing.’
‘Ik wist dat Taschen in een van de 1.200 limited edition-Vanessa Del Rio-boeken een ‘Golden ticket’ - voor een ‘evening with Vanessa’, in beeld gebracht door een wereldberoemde fotograaf - had verstopt. Net zoals in Roald Dahls ‘Sjakie en de chocoladefabriek’. Wie de voucher vond, werd ingevlogen naar New York voor een avondje bij Vanessa thuis.’
‘Ik wilde dat ticket absoluut. Toen ik ontdekte dat iemand uit Polen het ‘Golden ticket’ op eBay had verkocht, dacht ik dat ik mijn ultieme kans om het te bemachtigen had verkeken. Al wist het Taschen-hoofdkantoor mij te vertellen dat het ticket nog niet was ‘ingeruild’ bij Vanessa. Op een dag overhandigde CEO Marlene Taschen mij een pakketje met het befaamde Golden ticket in. Hoe ze het bemachtigde, weet ik niet. Maar ik was blij als een kind. Ik heb vliegangst, maar die wil ik voor één keer wel overwinnen om haar te ontmoeten. Vanessa is niet meer van de jongsten, maar ik ook niet. We gaan vast en zeker een interessante avond hebben.’