Raf Simons: 'Het is tijd voor grote veranderingen in de modewereld'

Een uitgebreide presentatie moest het worden, met een feest en diner in een voormalige katholieke school in Antwerpen. De helblauwe uitnodigingskaart met in rode letters ‘Kvadrat/Raf Simons’ lag er al. En voor het diner zou ik de kans krijgen topontwerper Raf Simons (52) te interviewen.

Maar de introductie van de nieuwe meubelstoffen van Simons voor het Deense stoffenmerk Kvadrat verliep anders. De oorzaak: de coronacrisis, uiteraard. Diner en evenement werden afgeblazen, net als het fysieke interview. Wat een tête-à-tête met een van ’s werelds meest geprezen ontwerpers moest zijn, werd een telefonisch rendez-vous.

Woensdagmiddag, 14.30 uur. Simons neemt meteen op. Hij zit thuis in Antwerpen; zijn team van 22 medewerkers heeft hij naar huis gestuurd. Vlak voor de lockdown in België was hij nog in Milaan, waar op een persconferentie werd aangekondigd dat hij medeontwerper wordt van het beroemde Italiaanse modehuis Prada.

Dat hij samen met Miuccia Prada het merk creatief zal leiden, maakte in de creatieve sector veel los. Prada wordt immers geroemd als aangever van trends, en Miuccia Prada zelf geldt met haar antichique stijl (denk: een zijden rok met bottines eronder) als een van de grootste vernieuwers van haar tijd.

Simons x Kvadrat

Simons heeft sinds 1997 zijn eigen modemerk en werkte ook als hoofdontwerper voor modelabels zoals Jil Sander, Dior en Calvin Klein. Hij staat bekend als een intellectuele en conceptuele ontwerper die zijn ideeën tot in detail uitwerkt. Wat dat voor Prada betekent, is nog even afwachten. Vragen over de samenwerking mogen op dit moment niet worden gesteld. Maar praten over interieur en design wil hij wel.

Simons brengt immers ook al zes jaar interieurstoffen uit in samenwerking met Kvadrat. Hun eerste collectie dateert van 2014, maar vooral vorig jaar was de presentatie van de ‘Simons for Kvadrat’-stoffencollectie talk of the town in Milaan. De ontwerper had op het Salone del Mobile de oude Ventuno-garage uitgekozen als locatie. En ook de stoffenpresentatie zelf verliep niet op de traditionele manier, met rollen stof aan stangen en dikke boeken met stofstalen op een tafel.

Nee, Simons noemde zijn presentatie ‘No Man’s Land’ en had de garage daarvoor aangepast. Zo had hij de Antwerpse bloemist Mark Colle gevraagd zijn stof Atom uit te beelden in echte bloemen. Dus lag er een langwerpig tapijt van wilde bloemen op de vloer, een kunstwerk op zich. Ook stonden er prefab Jean Prouvé-paviljoentjes, waarvan er een sfeervol was ingericht als studio/atelier met stofstalen en garens. In een ander waren banken en stoelen te zien, bekleed met Simons’ stoffen. 

Corona en de modesector

Zulke grootschalige presentaties lijken een eeuwigheid geleden. De mannenmodeshow die in juni zou worden gehouden, is verplaatst naar september; daar zal - onder voorbehoud - ook de eerste samenwerking van Simons en Prada wereldkundig worden gemaakt.

Het Salone del Mobile vindt in 2020 niet plaats. Simons is uiteraard onder de indruk. ‘Ik denk dat we heel blij mogen zijn als we na de zomer weer aan de slag kunnen’, zegt hij. ‘Het is een gekke periode. Ik voel me dazed en confused. Ik heb 22 man in dienst. Hoe gaat dat verder?’ Zelf werkt hij noodgedwongen thuis. ‘Ik vind het lastig. Mijn vak is heel fysiek. Je werkt met een model, maakt proefmodellen en kleren. Doorgaans overleggen we veel.’

Toch is elke crisis een dankbaar vat voor creatievelingen om uit te putten. Ze voelen de tijdgeest goed aan en verwerken die informatie in hun werk. Dat geldt ook voor Simons. ‘Corona houdt me absoluut bezig. Het virus heeft niet alleen impact op creatieve mensen, maar op de hele wereld. Overal is de lucht nu schoner. Dat lijkt me een duidelijk bewijs dat we de natuur te veel hebben belast. Het enige positieve van nu is dat corona ons dwingt alles tegen het licht te houden.’

Hij vervolgt: ‘Mode is nu geen prioriteit. In Italië ligt de productie stil. Het draait er nu vooral om eten en medische voorraden. Het belangrijkste is dat we ons goed houden, dat we met zijn allen het virus zoveel mogelijk afremmen, zodat we weer verder kunnen.’

Deze tijd mag hem dan inspireren, we hoeven niet binnenkort een coronacollectie van hem te verwachten. ‘Ik maak nooit ergens een directe vertaling van. Ik gebruik mijn onderbuikgevoelens. Je kunt volgend jaar niet stellen dat het coronavirus een directe aanleiding was voor de producten die ik dan laat zien.’

Visionaire mode

In januari 2001 toonde hij een collectie met modellen in sweaters met capuchons en bomberjacks die met wat verbeelding deden denken aan terroristen. Een halfjaar na de show vonden de aanslagen in New York plaats. ‘Die collectie kreeg toen een heel andere betekenis.’

Vorig jaar in de zomer toonde hij in Parijs zijn lente/zomer 2020-collectie met ziekenhuisschorten, lange handschoenen en laborantenjassen waar ‘RS Lab’ op stond. Alsof zijn modellen in de weer gingen met besmette materialen. ‘Tja.’ Stilte. ‘Ik ga niet zeggen dat ik een vooruitziende blik had, want wat nu gebeurt, had ik natuurlijk nooit kunnen voorzien. Ik had wel al langer iets over me dat niet goed voelde.’

En dat ‘niet goed’ slaat op de snelheid waarin we leefden. ‘Vooral in de mode ging alles te snel. De hele industrie stond al onder druk. We ontwierpen collecties bij de vleet. Je kon er nauwelijks van genieten. Dat geldt voor alle ontwerpers: iedereen had stress. Bij elke collectie ga je een strijd aan die je eigenlijk niet kunt winnen - die kalmte komt nooit.’

Te veel logo's

Simons geeft zelden interviews, maar als hij het doet, maakt hij van zijn hart geen moordkuil. Hij omschrijft de modewereld zoals die voor de coronacrisis was als ‘lelijk’ en ‘horrible’. ‘Waarom moeten we zoveel collecties per jaar maken? Het is absurd. Elk seizoen maak je maar nieuwe items. Alleen als je het goed gedaan hebt, worden je stukken lang gedragen.’

De modeconsument van nu is grillig. ‘Er is niet veel publiek dat trouw blijft aan een of twee merken. Ze zijn goed geïnformeerd, ze kijken en kopen veel. Maar de liefde zit niet heel diep. Het gemak waarmee ze van merk naar merk switchen, verbaast me.’ Met een hoger stemmetje: ‘Dit seizoen geen Dior, maar wel Givenchy, en de schoenen halen we bij Celine, want dat is cool.’ En hij legt uit: ‘Daarom zorgen merken ervoor dat ze alles hebben, ook als het niet bij hun DNA past. Uiteindelijk verkoop je vooral veel merchandise, producten met logo’s.’

Door die onvrede vroeg hij zich al vaker af wat hij belangrijk vindt in het leven. ‘Woorden als ‘thuis’, ‘kalm’, ‘schoonheid’ en ‘ouders’ kwamen steeds voorbij. Misschien heeft dat ook met ouder worden te maken, maar ik merkte dat ik verlangde naar mijn ouders, mijn partner, mijn hond. Rust. De stilte en ruimte van het platteland.’

De stoffen die hij voor Kvadrat heeft ontworpen, sluiten aan bij dat gevoel. ‘Het gaat over thuis cocoonen, over huiselijk, warm en cosy. De collectie heb ik anderhalf jaar geleden ontworpen, maar blijkt nu heel relevant.’

Zijn verblijf in New York heeft die hang naar warmte mogelijk aangewakkerd. ‘Die stad met al haar fantastische aspecten is voor mij een plek geworden waarvan ik denk: leuk voor vijf à tien dagen, langer niet. Leuk om een expo bij te wonen, maar wonen wil ik er niet. Ik verlang meer naar de natuur.’

Mode versus design

Zes jaar geleden kwam Kvadrat-CEO Anders Byriel hem in Antwerpen opzoeken. ‘Mijn eerste vraag was: hoe zit het met uw planning?’, herinnert Simons zich. ‘Ik ben gewend dat modemerken verlangen dat je de dag erna de hele collectie af hebt en dat wilde ik niet.’ Maar Byriel stelde voor twee stoffen in een jaar te maken. Simons: ‘Ik viel van mijn stoel. Wat een verademing. Zoveel tijd is in de mode ongekend.’

Een ander verschil met mode noemt hij de attitude. ‘We kopen meubels die we een jaar of twintig houden, terwijl onze kleding steeds anders is, maar niet omdat de stukken versleten zijn.’ Dat heeft uiteraard met expressie te maken. ‘Kleding draag je voor jezelf, maar ook voor anderen. Dat is met meubels anders. Als je een bank hebt overtrokken met een nieuwe stof, ga je daar niet mee de straat op.’

De uitdaging om een stof of kleren te maken is voor hem eender: ‘Als ontwerper creëer je een ideaal landschap en als het aanslaat, word je beloond met een publiek dat je volgt. Mij maakt het niets uit of het een grote of kleine groep is. Als ze maar geëmotioneerd raken door wat ik doe, dat is mijn drive.’

Hij betreurt het dat modemakers weinig andere mogelijkheden hebben dan mee te gaan met het bestaande snelle systeem. ‘Je kunt het systeem niet bekritiseren; ik ben er zelf een onderdeel van. Natuurlijk heb ik weleens gedacht: ik ga het anders doen, ik creëer een nieuwe standaard. Maar dat lukt niet. Het is een kettingreactie.’

Haute couture

Hij stelt dat niet alleen de merken en de ontwerpers verantwoordelijk zijn voor de snelheid, maar ook het publiek. ‘Iedereen is ingesteld op nieuw, meer en snel. Als ik nu zeg: “We nemen de tijd om te reflecteren en houden een show in november”, weet ik dat er kritiek op komt.Pers en inkopers zullen terecht zeggen dat ze gedwongen worden om in november naar een bepaalde locatie te komen. Maar misschien dat nu de tijd rijp is voor grote veranderingen. Het zou mooi zijn als we anders zouden omgaan met tijd.’

Of hij in de toekomst meer gaat doen voor het interieur, houdt hij in het midden. Mode blijft voorlopig zijn grote liefde. Voor zijn nieuwe stoffencollectie haalde hij zelfs inspiratie uit de haute couture. Zo is de boucléstof Helia een interpretatie van astrakan, en symboliseert de stof Silas een comfortabele kasjmieren jas. ‘Een die je altijd wilt dragen en waar je steeds naar teruggrijpt. Niet chic, maar homey, vertrouwd en doorleefd.’

Over home gesproken: waar is thuis? ‘Antwerpen is zeker home. Milaan zal het worden. Ik heb er een appartement. Ik ben ook veel in Limburg bij mijn ouders. En onlangs heb ik een huis gekocht aan zee in Zuid-Frankrijk, een origineel jarenvijftighuis waar nooit iets aan is gedaan, op een rots bij het water.’

De klok wijst intussen 15.20 uur aan en Simons moet weer verder. ‘Ik hoop u ooit weer live te zien, als alles weer back to normal is.’ Dat zal waarschijnlijk nog even duren.