Ondanks zegeclaim heeft Netanyahu buit nog niet binnen

Enkele uren na het sluiten van de stembussen maandagavond verscheen een stralende Benjamin Netanyahu op het hoofdkwartier van zijn partij Likoed. ‘Wat een vreugdevolle nacht’, riep hij uit voor de samengetroepte aanhangers. Alleen al op basis van de exitpolls riep hij zichzelf uit tot winnaar. En hij kondigde aan meteen aan de slag te gaan met de vorming van een regering, al is het aan president Reuven Rivlin om een formateur aan te wijzen. 

Of Netanyahu’s formatiepogingen slagen, valt nog af te wachten. Hij won de stembusslag ditmaal wel afgetekend van zijn grootste rivaal Benny Gantz. Maar hij strandde op een zucht van een meerderheid voor zijn ultrarechtse droomcoalitie. Toen de uitslag dinsdag bekend raakte, bleef het rechtse blok steken op 59 van de 120 zetels, tegenover 54 voor het kamp-Gantz. De resterende zeven zetels waren voor de eigengereide rechts-nationalist Avigdor Lieberman en diens partij Ons Huis.

Daarmee ligt de bal opnieuw in het kamp van Lieberman, die bij de vorige verkiezingen ook de rol speelde van ‘kingmaker’. Toen weigerde hij zijn steun te verlenen aan Netanyahu en Gantz, waardoor geen van beiden erin slaagde een coalitie te vormen. Door die impasse moesten de Israëli’s maandag voor de derde keer in nauwelijks een jaar naar de stembus. Bij de verkiezingen in april en september waren Likoed en Blauw-Wit nagenoeg even groot.

Lieberman liet weten dat hij ditmaal zijn verantwoordelijk wil opnemen om nieuwe verkiezingen te vermijden. Maar wie hij steunt, wil hij pas later deze week bekendmaken, als de uitslag officieel is. De seculiere Lieberman weigerde eerder samen te werken met de ultraorthodoxe coalitiepartners van Netanyahu. Maar evengoed zag hij het niet zitten om in een regering met Gantz te stappen als die ook de steun nodig heeft van de Arabische partijen.

Netanyahu wierp zich dinsdag op als de grote verzoener. ‘Het is tijd om de brokken te lijmen', zei hij. Tot zijn grote opluchting nam Likoed ditmaal duidelijk afstand van Blauw-Wit: de partij van Netanyahu boekte vier zetels winst tot 36. Gantz moest een zetel inleveren en eindigde met 32 zetels. ‘We moeten vermijden dat er nog meer verkiezingen komen’, zei Netanyahu. 'Het is tijd voor verzoening.' 

Overlopers

Het is weinig waarschijnlijk dat er een regering van nationale eenheid komt, waarbij Netanyahu en Gantz de handen in elkaar slaan. Netanyahu blijft rekenen op de steun van enkele rechts-nationalistische en religieuze partijen. En zijn medewerkers lieten al verstaan dat ze rekenen op enkele overlopers uit het kamp-Gantz. Dat Gantz niet kon winnen, kan de samenhang in zijn partij verstoren.

De winst voor Netanyahu is opmerkelijk omdat hij verwikkeld is in een rist schandalen rond omkoping, fraude en machtsmisbruik. Afgelopen januari werd hij zelfs in staat van beschuldiging gesteld. Over twee weken, op 17 maart, begint zijn proces.

Netanyahu doet de beschuldigingen af als een linkse heksenjacht, maar de vraag blijft of hij kan aanblijven als premier. Het is onduidelijk of Netanyahu aanstuurt op onschendbaarheid zolang hij premier blijft. Eerdere pogingen om dat te regelen mislukten.

Palestijnen

Ook zonder zijn juridische perikelen belooft het voor Netanyahu een moeilijke rit te worden. De spanningen in het Midden-Oosten zijn hoog opgelaaid, met de eindstrijd in buurland Syrië en de dreiging van erfvijand Iran. Bovendien dreigt het conflict met de Palestijnen op te flakkeren. Die bestempelden de verkiezingsuitslag dinsdag al als een overwinning voor de 'Israëlische bezetting en apartheid'. Het vredeskamp in de Knesset is verschrompeld tot de Arabische lijst, met 15 zetels, een een linkse formatie van zeven zetels.

De zege van Netanyahu opent de weg naar een annexatie van de joodse kolonies in bezet Palestijns gebied. Hij voelt zich gesterkt door het vredesplan dat de Amerikaanse president Donald Trump in januari voorstelde, en dat duidelijk op maat van Israël geschreven was. Daarin is sprake van de annexatie van de nederzettingen in ruil voor de oprichting van een Palestijnse staat, die weliswaar zeer gefragmenteerd zal zijn.