Kilometerheffing: derde keer, goede keer?

Donderdagmorgen stond er iets na acht uur opnieuw meer dan 200 kilometer file op de Vlaamse snelwegen. De verkeersopstoppingen die we kenden van voor het coronatijdperk zijn helemaal terug. De verwachting is dat het de komende maanden, wanneer het herfst- en winterweer aanbreekt, nog erger wordt. Wie dacht dat de pandemie oude problemen vanzelf ging oplossen, heeft het mis.

In die zin is het belangrijk dat de Vlaamse minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters (Open VLD) duidelijk maakt dat de plannen voor een kilometerheffing niet definitief zijn opgeborgen. De vraag is niet of de heffing er ooit komt, maar wanneer.

Die boodschap is niet vrijblijvend. De vorige Vlaamse regering verslikte zich in de kilometerheffing en voerde de plannen, na druk van het Vlaams Belang, vlak voor de verkiezingen van 2019 af. In het regeerakkoord van de regering-Jambon staat de kilometerheffing voor personenwagens niet meer uitdrukkelijk vermeld.

De Brusselse regering bereidde zich voor om de heffing deze legislatuur desnoods eigenhandig in te voeren, waardoor ze dreigde neer te komen op een stadstol voor de pendelende Vlaming en Waal. Uiteindelijk schoof ook de PS het plan op de lange baan, uit schrik de Brusselaars op kosten te jagen. De verwachte inkomsten van 250 miljoen euro zijn alvast uit de Brusselse begroting voor volgend jaar gehaald.

De plannen voor de kilometerheffing zijn niet alleen vorige legislatuur, maar ook deze legislatuur volledig in de soep gedraaid. Niet alleen de Vlaamse regering was kwaad op Brussel, maar ook de Waalse regering. Niet alleen de N-VA trok aan de rem in 2019, ook de PS deed dat in 2021. Niet alleen het Vlaams Belang liep destijds storm tegen de Vlaamse plannen - herinner u de bumpersticker-actie op de A12 -, ook de PTB maakte in Brussel de gewestregering nerveus.

Wordt het derde keer, goede keer? Dat valt te hopen, het zou moeten en er is kans dat het lukt. Ook de Brusselse regering blijft in principe voorstander. In Vlaanderen is de werkgeversorganisatie Voka voor. En als de deal groot genoeg is, moet er ruimte ontstaan om de ongewenste bijwerkingen weg te schaven.

Die zijn er in overvloed. Als vooral pendelaars de heffing betalen, komt een kilometerheffing neer op een extra last op arbeid. Als ze niet goed wordt gecompenseerd, beknot ze de mobiliteit voor wie een laag inkomen geniet. Dat doet ertoe, want wie weinig verdient, woont vaak in een goedkopere woning die veraf ligt van treinstations of bushaltes.

Als alle gewesten en de federale regering samen de kilometerheffing invoeren, kunnen ze rekening houden met lasten op pendelarbeid. Ze kunnen dan bovendien over het hele land de heffing compenseren door de huidige verkeersbelastingen af te schaffen. Met als resultaat een veiliger verkeer, vlottere verplaatsingen, schonere lucht en meer ruimte.

Wat stoort, is dat een kilometerheffing volgens Peeters niet meer voor deze legislatuur is. Haar boodschap leest als een voorschot op het Open VLD-verkiezingsprogramma voor 2024. Er is dus nog geduld nodig - een gevoel dat wie dagelijks vaststaat in het verkeer ongetwijfeld herkent.

Lees verder in het katern 'Politiek & Economie'