Thuis zelf een echografie nemen, selfies checken op huidaandoeningen of de hartconditie meten door een vinger op de smartphone te plaatsen. Het zijn maar enkele toepassingen van bestaande digitale gezondheidsapps. ‘Zelfs de 200 jaar oude stethoscoop heeft nu een aan de smartphone gelinkte thuis-versie’, zegt moleculair oncoloog en gezondheidsfuturist Koen Kas.

Er komen steeds meer toestellen op de markt, die het mogelijk maken om thuis de eigen gezondheid te meten. Door de mobiele toestellen te verbinden aan de smartphone kunnen de verzamelde data meteen doorgestuurd worden naar de huisarts of behandelende specialist. Vooral in de Verenigde Staten schieten de mhealth-toepassingen als paddenstoelen uit de grond, die ook in Europa hun opgang zullen maken.

In België gaat het ook met rasse schreden vooruit. Minister van Volksgezondheid Maggie De Block liet het voorbije jaar 24 MHealth-toepassingen 6 maanden lang uittesten. Tegelijk formuleerde de overheid een aantal eisen rond gegevensuitwisseling. De transfer van data van het toestel van de patiënt naar de arts en het ziekenhuis moet met respect voor de privacy gebeuren en adequaat beveiligd worden.

‘Diabetes on the run’ is een van die projecten. Het rust 100 diabetespatiënten met slimme toestellen uit om regelmatig hun glucosewaarden, gewicht, bloeddruk en beweging te meten. Al na enkele weken moeten de patiënten minder insuline spuiten, omdat ze beter in het oog kunnen houden hoe hun voeding en beweging hun suikerspiegel beïnvloeden.

Meten is weten

‘Er is ook veel rommel op de markt, maar die toestellen en apps verdwijnen snel’, zegt Kas. Om dokters en patiënten een overzicht te bieden, werkt hij aan een lijst van toegestane apps en toestellen. ‘De tijd van enkel meten zonder te weten is voorbij. Ontwikkelaars moeten in ruil voor de data ook wetenschappelijk onderbouwde inzichten bieden.’ Zowel artsen als computers die in de data patronen herkennen, kunnen die inzichten geven.

Die data zijn goud waard, omdat ze geanonimiseerd wetenschappelijk onderzoek vooruit kunnen helpen. Heel wat bedrijven met gezondheidsapps zien dan ook kansen om met de patiëntengegevens een aardige som te verdienen. Het Amerikaanse bedrijf 23andme biedt zo goedkope DNA-analyse aan, maar verkoopt de data wel geanonimiseerd door aan onderzoekers en de farmaindustrie. ‘De apps verzamelen gevoelige data en het is aan de ontwikkelaars om hier verantwoord mee om te springen’, zegt Kas.

Onderzoek van de medische nieuwssite MediQuality toont dat maar liefst 63 procent van de artsen vreest dat de e-gezondheid ten koste van de privacy van patiënten zal gaan. Ze eisen dan ook transparantie en verantwoord gebruik van de data. ‘Artsen remmen de evolutie niet af, maar staan wel mee aan het roer’, zegt dokter Herwig Van Pottelbergh. Hij zetelt in de raad van bestuur van Domus Medica, de grootste huisartsenvereniging in Vlaanderen en Brussel.

‘We moeten ook vermijden dat de gezondheidsapps entertainment worden’, zegt hij. Volgens hem hebben de apps een belangrijke rol te vervullen om gezondheidszorg democratischer te maken. Een uitstrijkje, dat vrouwen bij de gynaecoloog laten nemen om zich op het kankerverwekkende papillomavirus te testen, kan via de smartphone voor anderhalve euro in 45 minuten geklaard zijn. ‘Heel wat mensen vallen uit de boot door de hoge kosten van goede verzorging. Als we goedkopere apps inschakelen, moeten we er voor zorgen dat zij er toegang toe krijgen.’

Levenscoach

De komst van zulke toepassingen zet ook de relatie tussen dokter en patiënt op haar kop. Want wie gaat nog naar de dokter, als de smartphone alles al meet? Het maakt dat heel wat artsen argwanend tegenover de technologie staan. Ze denken hun job te verliezen of te verdrinken in administratief werk. Het MediQuality-onderzoek toont dat drie van de vijf artsen vrezen dat de relatie tussen patiënt en dokter zal verslechteren door de technologie.

‘Het zijn vooral achterhoedegevechten’, zegt Van Pottelbergh, ‘Enkele artsen houden vast aan oude rolpatronen, maar ze zijn een minderheid.’ De trend van meer controle bij de patiënt is ook niet nieuw. Sinds ‘dokter Google’ toegang geeft tot een immense hoeveelheid gezondheidsinformatie online, spelen patiënten een steeds actievere rol in hun eigen gezondheidszorg. Dokters zullen dan eerder bij alarmerende resultaten de patiënt sturen en advies geven. ‘De huisarts wordt dan een echte levenscoach.’