Europa versus Google in 6 vragen

Google, met zijn Android-software de grootste speler ter wereld op de smartphonemarkt, overtreedt volgens Margrethe Vestager de Europese concurrentieregels door andere diensten - zijn zoekrobot en zijn internetbrowser Chrome - te koppelen aan zijn besturingssysteem. Daarom schrijft de eurocommissaris een recordboete uit van 4,3 miljard dollar, een bedrag dat volgens haar de ernst en de duur van de inbreuken, die al teruggaan tot 2011, weerspiegelt.

Europa verplicht Google bovendien om onmiddellijk aanpassingen door te voeren. Om dat af te dwingen houdt Europa een stevige stok achter de deur: als over 90 dagen niets is veranderd, moet Google een dwangsom betalen van 5 procent van de gemiddelde dagelijkse globale omzet van Alphabet. Vorig jaar draaide het moederbedrijf van Google net geen 100 miljard euro omzet, waardoor de extra bestraffing kan oplopen tot 13 miljoen euro per dag.

Het is het tweede Europese salvo voor Google. Een jaar geleden kreeg de techgigant al een boete van 2,4 miljard omdat hij zijn eigen shoppingdienst bevoordeelde. En er zit nog meer aan te komen, want de Commissie neemt ook de advertentiesoftware AdSense onder de loep.

1. Wat is Android?

Android is met voorsprong het meest gebruikte besturingssysteem voor smartphones. Wereldwijd draaien acht op de tien toestellen op de software van Google. Is een smartphone niet van Apple, dan is de kans heel groot dat die constant Android gebruikt. Vorig jaar alleen werden 1,25 miljard smartphones met Android verkocht.

Google nam de software in 2005 over voor 50 miljoen dollar, op een moment dat het nergens stond op de mobilofoniemarkt. Door de verschuiving van het internetgebruik van vaste toestellen naar smartphones is de deal een enorm succes gebleken. Het besturingssysteem is ‘open source’ (de broncode is voor iedereen beschikbaar) en gratis te gebruiken voor hardwareproducenten als Samsung, HTC of Huawei. Toch verdient Google er flink geld aan door aan de hand van de data van de miljarden gebruikers gerichte advertenties te verkopen. Het plaatsen van advertenties bij zoekresultaten vormt de belangrijkste bron van inkomsten voor Google.

2. Wat doet Google fout?

Op zich is er niets mis met die sterke positie van Android. Maar Vestager vindt dat Google zijn dominante positie misbruikt en geen eerlijke concurrentie toelaat. ‘Dankzij Android kon Google de dominantie van zijn zoekrobot betonneren’, zegt Vestager.

Concreet wrijft de Europese Commissie Google drie zaken aan. Het Californische bedrijf heeft smartphonemakers verplicht zijn zoek- en browserapps te pre-installeren op telefoons die op Android draaien als toegangsvoorwaarde tot de Play Store, de online winkel voor miljoenen apps. Dat weerhoudt volgens Vestager gebruikers ervan op zoek te gaan naar alternatieve apps om te zoeken of te browsen op het web. Concurrenten krijgen bijgevolg geen kans.

Google heeft bovendien die producenten en mobiele operatoren stevig betaald om de exclusiviteit voor de zoekapp te pre-installeren. Tot slot heeft Google verhinderd dat smartphonemakers zonder zijn toestemming een toestel op de markt brengen dat draait op een alternatieve versie van Android.

Andere bedrijven moeten de kans krijgen op eigen merites te concurreren, ook met dominante bedrijven, vindt Vestager. Keuzevrijheid, innovatie en lagere prijzen zijn daarbij essentieel. ‘Technologie dient ons, niet omgekeerd.’

3. Hoe reageert Google?

Google liet meteen weten dat het in beroep gaat. Het gaat niet akkoord en verdedigt zich tegen de beschuldigingen. ‘Android heeft iedereen meer keuze gegeven, niet minder. Een levendig ecosysteem, snelle innovatie en lagere prijzen zijn klassieke kenmerken van een robuuste concurrentie’, luidt het. Sundar Pichai, de CEO van Google, legde in een blogpost uit dat Android de smartphonemarkt heeft doen floreren. ‘Het besturingssysteem heeft er mee toe bijgedragen dat smartphones voor iedereen toegankelijk zijn geworden omdat ze de prijs aanzienlijk gedrukt hebben en omdat ze met de populaire Google-apps meteen klaar zijn voor gebruik.’

Bovendien ziet Europa volgens de topman over het hoofd dat Google wel degelijk competitie ondervindt, met name van Apple. Pichai zegt ook dat Android-gebruikers vrij zijn om te kiezen welke apps ze gebruiken. ‘Als je andere apps verkiest - ook browsers of zoekrobots - boven de al geïnstalleerde, dan is het eenvoudig om de bestaande te verwijderen en te kiezen voor andere, waaronder de apps die werden gemaakt door sommige van de 1,6 miljoen Europese ontwikkelaars.’

4. Wat zijn de gevolgen voor Google?

De boete is een aanzienlijke som, zelfs voor Google, ook al is het bedrag de tweewekelijkse omzet van Alphabet. Hoewel Google enkel van de Europese regelgevers tegenwind krijgt, en niet op de Amerikaanse thuismarkt, kan de weerstand significante gevolgen hebben voor het lucratieve businessmodel van het bedrijf. ‘De verantwoordelijkheid om dit op te lossen ligt volledig bij Google’, zei Vestager.

Mogelijk moet Google overeenkomsten met tientallen hardwareproducenten heronderhandelen, waarbij die hun positie versterkt zullen zien. Of het ziet zich genoodzaakt om Android niet langer gratis aan te bieden. Wel zijn veel diensten van Google (zoeken, Chrome, YouTube, Maps, etc.) zo populair dat de kans groot is dat consumenten er hun weg naartoe vinden, ook als ze niet vooraf geïnstalleerd zijn op smartphones.

5. Wat gebeurt er met het geld?

Omdat Google in beroep gaat, moet de boete op een geblokkeerde rekening gestort worden. Het geld komt pas vrij na de uitspraak in beroep. Boetes gaan uiteindelijk naar de Europese begroting. Ter illustratie: 4,3 miljard euro is bijna exact wat Nederland elk jaar bijdraagt aan de EU-begroting. België betaalt 3,4 miljard euro.

6. Beleeft Google zijn Microsoft-moment?

Ruim tien jaar geleden had de Europese Commissie Microsoft in het vizier voor een gelijkaardige zaak. Het Amerikaanse computerbedrijf kreeg toen het verwijt dat het eerlijke concurrentie bemoeilijkte door de mediaspeler Windows Media Player te bundelen met zijn besturingssysteem Windows.

De Commissie bekwam dat Microsoft voor de Europese markt een versie zonder Media Player op de markt bracht. Later volgde nog een ingrijpender interventie toen Europa Microsoft ervan beschuldigde de internetbrowser Internet Explorer te bundelen met Windows. Microsoft werd verplicht dat los te koppelen, waardoor er ruimte vrijkwam voor concurrerende browsers, met op kop Chrome van Google.