‘We moeten de stad intelligent inbreiden en verdichten'

Om het groeiende aantal bewoners aan te kunnen, moet de ontwikkeling van nieuwe woningen, werkplekken en voorzieningen meer gebeuren op centrale locaties, in steden en dorpen. ‘De voorbije decennia hebben we steeds meer ruimte ingenomen door alsmaar verder uit te breiden, tot ver voorbij de rand van de stad’, zegt professor Stijn Oosterlynck, stadssocioloog aan de Universiteit van Antwerpen.

‘De stad is zo breed uitgesmeerd dat de infrastructuur en de dienstverlening niet meer efficiënt te organiseren zijn.’ Daarom opperen verschillende landen om nieuwe huizen in dorpen en steden zelf te bouwen, door middel van verdichting en stadsinbreiding.

Context

Verdichting bestaat in verschillende vormen, meent Stijn Oosterlynck. ‘Aan de ene kant kun je kleinere eenheden bouwen of voor hoogbouw kiezen, zodat je minder ruimte nodig hebt. Daarnaast begrijpen we onder stadsinbreiding ook het bebouwen van leegstaande gebieden die nog niet ontwikkeld zijn, denk bijvoorbeeld aan oude fabrieksterreinen of verlaten havenzones.’ 

Welke oplossing een stad kiest, hangt veelal van de context af. Hoger bouwen kan niet overal. ‘In voormalige havenzones is hoogbouw vaak geen probleem, omdat je daar zicht hebt op het wateroppervlakte. Torenflats kunnen dan weer moeilijker als de andere huizen maar drie verdiepingen tellen’, zegt Stijn Oosterlynck. 

Compacter wonen

Het invullen van leegstaande gebieden is vandaag de meest courante vorm van stadsinbreiding. Lege ruimtes worden niet alleen opgevuld met nieuwe woningen, maar ook met horeca, kantoren en groene zones. Het Eilandje in Antwerpen, het Militair Hospitaal in Berchem of de Vaartkom in Leuven zijn enkele voorbeelden van inbreidingsprojecten. 

Maar er zal meer nodig zijn dan dat, vindt Oosterlynck. ‘We leven op veel bredere voet dan in het buitenland. Daarom moeten we ook kleiner en compacter gaan wonen. En dat is een hele opgave.’ 

Daarnaast moet de verdichting ook op een intelligente manier gebeuren, met bijvoorbeeld voldoende aandacht voor de nabijheid van openbaar vervoer, een goede fietsinfrastructuur, minder parkeergarages en voldoende privacy. ‘Want hoger en dichter bouwen staat dikwijls haaks op privacy,' legt Oosterlynck uit, ‘terwijl de bewoners daar wel behoefte aan hebben.’

Nieuwe woonconcepten

Door demografische veranderingen zoals de vergrijzing ontstaat er ook meer noodzaak aan nieuwe concepten zoals groepswonen, zorgwonen of meer-generatiewonen. In sommige landen is cohousing in opmars, waarbij gemeenschappelijke ruimtes gedeeld worden.

In ons land ziet Stijn Oosterlynck dat minder snel gebeuren. ‘We hebben een traditie van privaat wonen in alleenstaande woningen’, zegt de socioloog. ‘Het collectief wonen is in andere landen veel groter. In Groot-Brittannië bedraagt het aandeel sociale woningen 20 procent, in Nederland rond de 30 procent. Dat maakt het moeilijker om dat gezamenlijke wonen ingang te doen vinden.’