Een ondernemer op de vier (24,3%) is bang om tegen een burn-out aan te lopen. Dat blijkt uit een recente bevraging van de hr-dienstengroep Liantis en iVox bij meer dan 1.000 ondernemers. Zo’n 48 procent van de bevraagden heeft bovendien regelmatig of altijd last van stress. Voor vermoeidheid is dat bijna 50 procent.
'De voornaamste redenen dat ondernemers druk en stress ervaren zijn de hoge belastingdruk, te veel werk, voortdurende druk van klanten, de combinatie van werk en gezin en moeilijkheden om te voldoen aan de formaliteiten die de overheid oplegt', zegt expert zelfstandig ondernemen Karel Van den Eynde van Liantis.
De coronacrisis, de oorlog in Oekraïne en de energiecrisis creëerden een moeilijke economische context, waardoor ondernemers zich meer zorgen maken.
‘Dat een kwart van de ondernemers vreest tegen een burn-out aan te lopen zegt veel over de druk die op hun schouders rust’, zegt Van den Eynde. ‘Het cijfer is sinds 2019 alleen maar gestegen, met nu een stabilisatie op een hoog niveau. De coronacrisis, de oorlog in Oekraïne en de energiecrisis creëerden een moeilijke economische context, waardoor ondernemers zich meer zorgen maken.’
‘Omdat de onderneming voor een zelfstandige ook zijn inkomen vormt, is het belangrijk om uitval te vermijden en in te zetten op preventie’, zegt Van den Eynde.
Waar kan ik terecht bij moeilijkheden?
Sinds begin dit jaar zijn sociale verzekeringsfondsen op het vlak van mentaal welzijn het eerste aanspreekpunt voor de zelfstandigen die bij hen aangesloten zijn. Ze moeten voorzien in informatie en begeleiding.
Ook Liantis ontwikkelde een dienstverlening om ondernemers die het even niet meer zien zitten bij te staan. ‘We zetten in eerste instantie in op informatie en sensibilisering. We proberen zelfstandigen zo bewust te maken van het gevaar als ze niet af en toe wat rust nemen. Als ze uitvallen, hebben ze geen (volledig) inkomen (zie verder), maar kan het ook zijn dat klanten naar de concurrentie overstappen en dat leveranciers niet meer met hen willen samenwerken.’
‘Daarnaast bieden we begeleiding op maat voor wie zich niet goed voelt en ondersteuning nodig heeft, zodat het probleem niet erger wordt’, zegt Van den Eynde. ‘We geven met toestemming van de ondernemer zijn gegevens door aan de bevoegde dienst, die binnen de 48 uur contact opneemt. Die brengt vervolgens het probleem in kaart en biedt een verdere begeleiding aan. Dat kan een traject bij een psycholoog zijn - waar de ondernemer binnen de tien dagen een afspraak kan krijgen - maar ook een traject bij een ondernemerscoach. Er kan ook doorverwezen worden naar DYZO, een vzw die een aanspreekpunt is voor zelfstandigen die in moeilijkheden zitten op economisch, juridisch en psychologisch vlak.
Voor een traject rond stresscoaching betaalt u bij Liantis 275 euro voor drie sessies van een uur. Voor een traject rond ondernemerscoaching van acht uur betaalt u eveneens 275 euro na tussenkomst van het Vlaams Agentschap Innoveren & Ondernemen (VLAIO). Andere begeleiding is gratis.
Bij het sociaal verzekeringsfonds Xerius kregen dossierbeheerders die dagelijks contact hebben met ondernemers een opleiding om signalen van burn-out te detecteren. Zij gaan met de zelfstandigen in gesprek en kunnen hen doorverwijzen naar externe partners voor professionele begeleiding.
Ook het sociaal verzekeringsfonds Acerta zet in op mentaal welzijn en leidde klantenconsulenten op om mentale problemen op te sporen. ‘We hebben een team van coaches en psychologen die in gesprek gaan via een telefonisch consult', zegt Christine Festjens, managing director van Acerta Starters en Zelfstandigen. 'Merken zij dat gespecialiseerde hulp nodig is, dan sturen zij de ondernemer door.'
Zelfstandigen kunnen ook bij andere instanties dan het sociaal verzekeringsfonds terecht. Zo voorziet onder meer NOA (Netwerk van ondernemers) in initiatieven voor ondernemers. Starters kunnen gratis een mentor krijgen die zijn of haar kennis en expertise inzet om hen te steunen in hun groeiproces.
Ignace De Coster richtte in 2005 IZIT op, een bedrijf dat ondernemingen ondersteunt op het vlak van IT. Vooral de groei van zijn bedrijf bezorgt hem stress.
'Ik ben IT'er van opleiding, maar op een bepaald moment begin je mensen in dienst te nemen en beland je in de situatie dat je niet meer doet wat je deed toen je als zelfstandige begon. Je hoofdtaak wordt het bedrijf leiden, structureren en managen, terwijl je daar niet per se veel over weet.'
De Coster heeft daarnaast het gevoel dat hij er als manager alleen voor staat, hoewel hij een sterk team onder zich heeft. 'Collega's kunnen onder elkaar al eens hun hart luchten, maar als manager kan dat niet. En als je op netwerkevenementen met andere ondernemers praat, gaat het alleen maar over het positieve, nooit over de moeilijkheden .'
Om ervoor te zorgen dat zijn stress niet overslaat in een burn-out gebruikt De Coster sport als uitlaatklep. Hij volgde ook een coachingtraject bij Liantis. 'Daar leerde ik veel over leiderschap, de organisatie van een team, maar ook over zelfzorg. Die sessies waren leerrijk, maar voor mij te theoretisch. Ik blijf het moeilijk vinden om sommige zaken om te zetten in de praktijk.'
Een extra verzekering gewaarborgd inkomen heeft De Coster niet afgesloten, want dat vindt hij overbodig. 'Ik kan het me gewoonweg niet permitteren om drie maanden out te zijn, dan gaat mijn bedrijf failliet. Maar ik denk niet dat het zover zal komen.'
Wat als ik toch uitval?
Wie als zelfstandige uitvalt door ziekte, heeft recht op een uitkering. Dat is alleen zo als u aangesloten bent bij een ziekenfonds en de wachttijd van zes maanden doorlopen heeft. U krijgt geen vergoeding voor periodes van arbeidsongeschiktheid van minder dan acht dagen, maar wel voor periodes van meer dan zeven dagen, waarbij de vergoeding vanaf de eerste dag is.
U krijgt een dagvergoeding die wordt uitbetaald door uw ziekenfonds. Het bedrag hangt af van uw gezinssamenstelling en van hoelang u arbeidsongeschikt bent. Zo zal een alleenstaande in het eerste jaar afwezigheid 61,77 euro per dag krijgen, terwijl iemand met een gezin ten laste 77,95 euro per dag krijgt. ‘Dat zijn dagbedragen op basis van een zesdagenweek. Je moet ze dus vermenigvuldigen met 26 om het maandbedrag te berekenen’, zegt Van den Eynde. Dat levert respectievelijk 1.606,02 en 2.026,70 euro op. Wie samenwonend is, krijgt een uitkering van 47,38 euro per dag of 1.231,88 euro per maand.
Kan ik me extra verzekeren?
De uitkering compenseert het inkomensverlies meestal slechts gedeeltelijk, waardoor een extra verzekering dus nuttig kan zijn. Een verzekering gewaarborgd inkomen geeft u bij arbeidsongeschiktheid een bijkomend maandelijks vervangingsinkomen. U kunt zo’n verzekering apart afsluiten, maar ook als aanvullende waarborg bij een pensioencontract in de tweede pijler. Dat kan bij het vrij aanvullend pensioen voor zelfstandigen (VAPZ), de individuele pensioentoezegging (IPT) of de pensioenovereenkomst voor zelfstandigen (POZ). De premie voor de aanvullende waarborg is meestal iets lager dan voor een apart contract en is 100 procent fiscaal aftrekbaar.
Zelfstandigen kunnen zelf kiezen voor welk bedrag ze zich verzekeren. Dat kan tot een maximum van 80 procent van het beroepsinkomen. Hoeveel maandelijks wordt uitbetaald, hangt af van de graad van arbeidsongeschiktheid en van de eigenrisicotermijn die u zelf kiest. Hoeveel uw verzekeringspremie bedraagt, hangt af van verschillende factoren. KBC houdt rekening met de instapleeftijd, beroepsklasse en eigenrisicotermijn. AG Insurance neemt ook eventuele sportactiviteiten en de medische voorgeschiedenis mee.
Sommige verzekeraars, waaronder AG Insurance, betalen niet alleen een maandelijks bedrag uit, maar nemen ook de pensioenpremies tijdens de periode van arbeidsongeschiktheid ten laste. Psychische stoornissen - waaronder burn-out - worden bij AG Insurance gedekt op voorwaarde dat de diagnose gesteld is door een psychiater en de wachttijd van 18 maanden verstreken is. U krijgt voor maximaal twee jaar een uitkering.
Wanneer een zelfstandige de waarborg arbeidsongeschiktheid afsluit in combinatie met een pensioencontract, bedraagt de premie bij AG Insurance voor een maandelijks vervangingsinkomen van 1.000 euro voor een 35-jarige tussen 260 en 930 euro.
Let bij het afsluiten van een verzekering gewaarborgd inkomen wel op of dat contract een onderscheid maakt tussen psychische en fysieke aandoeningen. Eind vorig jaar veroordeelde het Antwerpse arbeidshof wel een verzekeraar die psychische en fysieke aandoeningen niet op dezelfde manier vergoedde, maar die uitspraak betekent niet dat er een algemeen verbod geldt op het maken van een onderscheid tussen fysieke en psychische aandoeningen.
Projectmanager Jan Carion begon in 2015 als zelfstandige en richtte daarvoor een vennootschap op. Sindsdien was hij nooit ziek of afwezig.
'Ik ben nog nooit in de situatie geweest dat ik langdurig stress had of in de buurt van een burn-out ben gekomen. Ik sport veel en merk dat dat werkt als uitlaatklep', zegt Carion. 'Ik denk ook niet dat het ooit zover zal komen, maar heb me toch verzekerd. Je weet maar nooit en je kan ook altijd uitvallen door iets anders, zoals een ongeval of ziekte.'
Carion koos in zijn individueel pensioenplan (IPT) voor een extra waarborg die inkomensverlies dekt bij arbeidsongeschiktheid. 'Als ik langdurig ziek zou zijn of zou uitvallen door een ongeval, vult die verzekering mijn uitkering van het ziekenfonds aan. De eigenrisicotermijn ligt bij mij op 30 dagen, dus de eerste 30 dagen moet ik zelf overbruggen.'
Daarnaast sloot Carion een omzetverzekering af voor zijn vennootschap. 'Dat houdt in dat mijn omzet verzekerd is voor een bepaald percentage. Ik betaal een maandelijkse premie zodat de verzekering bijspringt om de lopende kosten in de onderneming te dekken als ik ooit uitval.'
Beide polissen nam hij bij de verzekeraar NN, die ook een soort wellbeing-service aanbiedt. 'Je kan er terecht om je emotionele gezondheid te helpen ondersteunen via een coach, om managementhulp te krijgen, voor mindfulness of nog veel andere zaken.'
