Stijgende chocoladeprijs maakt sinterklaas duurder

De prijs van cacao, het voornaamste ingrediënt van chocolade, is in een jaar ruim verdubbeld. En dat merkt de consument in de winkelkar, blijkt uit een rondvraag bij enkele grote supermarkten in België. Een tablet pure chocolade van het huismerk (200 gram) werd in twaalf maanden tijd gemiddeld bijna een kwart duurder. Zo betaal je nu voor een pakje pure chocolade van het Carrefour-discountmerk Simpl 1,25 euro, een stijging van 28 procent in vergelijking met twaalf maanden eerder.

Bovendien is het niet uitgesloten dat chocolade op termijn nog duurder wordt. 'De prijsstijgingen van de producten die in de winkel liggen, zijn nog niet in lijn met de gestegen kostprijs van cacao, al verwachten we dat dat volgend jaar wel zal gebeuren', zegt Hanne Poppe, woordvoerster bij Colruyt.

'De stijging van de cacaoprijs leeft immens onder de chocoladeproducenten', zegt Mieke Callebaut, de woordvoerster van Choprabisco, de sectorfederatie voor bedrijven die chocolade, pralines, koekjes en confiserie in België produceren en/of op de markt brengen. 'Ik heb dit nog nooit meegemaakt in de 30 jaar dat ik in de sector werk.'

Om de schade te beperken kunnen chocoladeproducenten andere trucjes gebruiken, zoals dezelfde prijs te vragen voor een kleinere reep of minder cacao te verwerken in hun product. Zo zijn de 'bergen' in de Toblerone-reep gekrompen of zit er in de chocoladerepen een hoger percentage melk, als ersatz voor cacao. Sommige voedingsbedrijven, zoals het Belgische Puratos, investeren zelfs in cacao uit het lab.

Klimaat en speculatie

De forse klim van de cacaoprijs is een recent fenomeen. De voorbije tien jaar schommelde de cacaoprijs tussen 2.000 en 3.000 dollar per ton, maar vanaf oktober 2023 schoot de prijs hoger. In maart dit jaar leidden het slechte weer en ziektes bij de cacaobomen tot tegenvallende oogsten in West-Afrika, dat instaat voor het grootste deel van de wereldwijde cacaoproductie.

De vrees voor tekorten stuurde de cacaoprijs in april naar een piek van bijna 12.000 dollar per ton. Vandaag schommelt de prijs rond 9.500 dollar per ton, nog altijd meer dan het dubbele van het niveau begin dit jaar.

De piekende prijzen zijn het gevolg van tegenvallende oogsten. Het weerfenomeen El Niño, dat gepaard gaat met ongewoon zware regenval, is een van de boosdoeners. Bovendien krijgen schimmelziektes en virussen die de gewassen aantasten voet aan grond door het vochtige klimaat. Tot overmaat van ramp waren er ook nog periodes van extreme droogte.

Daardoor stelden de oogsten in cruciale West-Afrikaanse productielanden zoals Ghana en Ivoorkust - samen goed voor meer dan 60 procent van de markt - de afgelopen vier jaar teleur. Na het recordseizoen in 2020-2021 - het oogstseizoen loopt van oktober tot juni - bereikte de productie het afgelopen seizoen een dieptepunt. De Ghanese cacaoproductie bleef steken op 429.323 ton, bijna de helft minder dan gemiddeld. Door de benarde situatie verkopen ze steeds vaker hun gronden aan mijnbouwers.

De forse daling van het aanbod van de grondstof trok de aandacht van speculanten. Beleggers kochten termijncontracten en opties gelinkt aan cacao, of ze investeerden rechtstreeks in bonen. In de hoop dat de prijs verder zal stijgen en ze hun voorraad met een meerwaarde kunnen verkopen, slaan ze cacaobonen op in pakhuizen. De haven van Antwerpen is een van de grootste opslagplaatsen.

Nadat de cacaoboeren hun bonen geoogst hebben en verkocht hebben aan een lokale tussenpersoon, zijn het de overheden die de cacaobonen opkopen en doorverkopen aan internationale spelers. De Ghanese en Ivoriaanse overheden proberen de inkomsten uit de cacao-export te beschermen en speculatie tegen te gaan. Daarvoor hebben beide landen in 2018 de gezamenlijke instelling CIGCI opgericht. Critici hanteren liever een andere naam voor het 'cacaokartel' - ze hebben het smalend over COPEC, alluderend op het oliekartel OPEC.