Private equity een vloek? Eerder een zegen

De private equitysector is de afgelopen decennia uitgegroeid tot een primaire speler in de wereldwijde financiële markten. Terwijl investeerders in het verleden grotendeels in beursgenoteerde bedrijven investeerden, heeft investeren in aandelen van privébedrijven snel terrein gewonnen. In het piekjaar 2021 werd wereldwijd meer dan 1.000 miljard dollar geïnvesteerd in private equity.

Die groei is onder meer te danken aan de toenemende flexibiliteit om snel kapitaal vrij te maken, de mogelijkheid om bedrijven van de beurs te halen en zo onder de radar van kortetermijnaandelenmarkten te opereren, en de ruimte die private equity biedt voor strategische herstructureringen die meer tijd vergen. Private equity biedt daarmee een alternatief voor publieke kapitaalmarkten, die vaak lijden onder volatiliteit en kortetermijndruk van aandeelhouders.

De vraag is dan ook of het private-equityinvesteringsmodel en de bijbehorende corporate governance positief is voor de bedrijven waarin geïnvesteerd wordt. De Amerikaanse Brendan Ballou poneerde vorige week in De Tijd dat private equity ‘bedrijven plundert omdat het ermee wegkomt’, een bewering die de overnamespecialist Kristof Beckers op basis van zijn Belgische ervaring weerlegt.

Ballou haalt voorbeelden aan waarbij private-equityinvesteerders bedrijven hebben opgezadeld met excessieve schulden om financiële returns op te blazen, waardoor ze die bedrijven regelrecht het faillissement hebben ingejaagd.

Een cruciale vraag bij dergelijk anekdotisch bewijs is wat met de bedrijven in kwestie was gebeurd als ze geen private-equityspeler aan boord hadden gehaald. Zijn de faillissementen uit de retailsector die Ballou aanhaalt het gevolg van private equity? Of zijn ze slachtoffers van de mondiale trend in de e-commerce, waarop veel retailers te laat of niet gereageerd hebben? Ook in België zagen we zulke faillissementen – zonder dat daarbij private equity betrokken was - zoals onlangs Game Mania.

Meer omzetgroei

Uit academisch onderzoek, dat toelaat de anekdotiek te overstijgen, komt grotendeels een positief beeld van de impact van private-equitygroepen op de ondernemingen in portefeuille naar voren. Een recente meta-analyse, waarin we de resultaten van 40 jaar wereldwijd onderzoek op meer dan 200.000 door private equity gefinancierde bedrijven synthetiseerden, toont dat die een positieve impact heeft op de prestaties. Ondernemingen worden efficiënter en realiseren meer omzetgroei dan gelijkaardige bedrijven zonder durfkapitaal.

Ook bleek dat het model dat Ballou schetst, waarbij bedrijven met schulden worden overladen, weliswaar populair was in de vorige eeuw, maar grotendeels voorbijgestreefd is. Private-equityinvesteerders stellen gespecialiseerde teams samen om verbeteringen door te voeren in de bedrijven in hun portefeuille.

Die teams bestaan niet langer uitsluitend uit financiële specialisten, zoals Ballou suggereert, maar ook uit strategische en operationele specialisten. Dat stimuleert productinnovaties (PE-gefinancierde ondernemingen blijken patenten te blijven aanvragen die bovendien kwalitatief hoogstaander zijn), het ontwikkelen van nieuwe (internationale) markten en acquisities. Die toegevoegde waarde is cruciaal voor privébedrijven, die vaak te kampen hebben met een gebrek aan financiering om hun groei te ondersteunen of om het aandeelhouderschap te herstructureren.

Strengere kapitaalvereisten voor banken leiden tot meer terughoudendheid in het verstrekken van kredieten aan privébedrijven. Private equity speelt een steeds belangrijkere rol in het dichten van die financieringskloof, door het verstrekken van kapitaal enerzijds en door hun ervaring met schuldfinanciering anderzijds.

De conclusie is duidelijk: ondanks de negatieve anekdotische voorbeelden is het effect van private equity veelal positief voor de economische prestaties van de bedrijven waarmee ze in zee gaan. De waarde die deze bedrijven creëren, vertaalt zich in mooie rendementen voor zowel de managers van de private-equityfondsen als voor hun investeerders.

Ten koste van

Dat rooskleurige beeld gaat voorbij aan een andere, maatschappelijke vraag: wie profiteert het meest van de prestatieverbeteringen in bedrijven waarin durfkapitaalfondsen investeren? Gaan ze ten koste van bijvoorbeeld consumenten of werknemers?

Daar is het onderzoek genuanceerder. In competitieve sectoren winnen consumenten veelal, dankzij een betere dienstverlening en een uitgebreider productaanbod. Werknemers daarentegen hebben minder werkzekerheid. Vooral het hogere kader heeft een grotere kans om ontslagen te worden en vervangen te worden door een managementteam samengesteld door de investeerder. Werknemers die in het bedrijf blijven, krijgen dan weer meestal een hoger loon.

In sterk gereguleerde sectoren met beperkte concurrentie, zoals de gezondheidszorg en het onderwijs, blijkt de druk om kosten te verlagen en efficiëntie te maximaliseren ook negatieve gevolgen te hebben voor bijvoorbeeld patiënten en studenten. Daarom is het cruciaal dat in zulke sectoren een evenwicht wordt gevonden tussen financiële winstgevendheid en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Een sterker toezicht en meer transparantie kunnen mee verhinderen dat negatieve niet-financiële effecten uit het oog worden verloren.