Ik droom van een school die niet beoordelingsziek is

Sinds de intrede van sociale media en digitale fora beoordelen en veroordelen we meer dan ooit tevoren. Elk bezoek aan een restaurant, hotel, theater en museum dient ei zo na onder dwang geëvalueerd te worden. Zelfs na een toiletbezoek in een luchthaven of treinstation word je met aandrang verzocht op de rode, oranje of groene knop te drukken.

In onze doorgeslagen consumptie- en prestatiemaatschappij kan je nog nauwelijks ontsnappen aan de verregaande beoordelingscultus. Die beoordelingsobsessie is evenwel funest voor de kwaliteit van publieke basisdiensten zoals onderwijs en gezondheidszorg.

Neoliberale logica

Leerkrachten hebben leerlingen en studenten altijd al geëvalueerd, met punten, rapporten en commentaren. Ondertussen evalueren de studenten ook hun docenten. Die democratiseringstendens kan ik alleen maar toejuichen, een doorgedraaide  benchmarking als kwaliteitsbeoordeling hoegenaamd niet.

Scholen zijn geen ondernemingen met winstoogmerk. Scholen - van basisonderwijs tot hogescholen en universiteiten - worden te vaak onderworpen aan allerhande inspecties en doorlichtingen geschoeid op de leest van een neoliberale bedrijfslogica vol learning outcomes: skills, abilities, knowledge and values. Echte waarden zoals (mede)menselijkheid, burgerschap, kritische zin en historisch inzicht tref ik er te weinig aan.

Cliënten

In die nieuwe beoordelingsbureaucratie worden studenten steevast beschouwd als klanten, die cursuscredits en in sommige beruchte businessschools zelfs hun diploma kunnen kopen. Alsof de hogeschool en de universiteit banken en diplomawinkels zijn, en niet langer denk- en creatieplekken.

In de school waar de beoordelingsbureaucratie de scepter zwaait, is de docent in het slechtste geval de bankier die op de centen moet letten en beducht moet zijn voor de talrijke concurrenten op de markt. In het beste geval is de docent een stimulerende coach die de student tot een soortement ouput excellence moet brengen.  

Dokter Google

Ook artsen, psychologen en ziekenhuizen spreken hun patiënten meer en meer als cliënten aan. Cliënten die waar voor hun geld willen. Als ze geen gelijk krijgen van de dokter, geven ze die een slechte beoordeling en gaan ze vervolgens te rade gaan bij de fake dr. Google. Als het fout loopt, schuiven in die klant-is-koningheerschappij meer en meer advocaten aan en worden zowel onderwijs- als gezondheidsverstrekkers aangeklaagd. 

Universiteitsdocenten worden minder beoordeeld op hun kwaliteiten als lesgevers en onderzoekers. Ze worden vooral gehonoreerd voor hun vermogens als  ‘entrepreneurs’ en internationale fondsenwervers, die idealiter zichzelf en hun assistenten kunnen terugverdienen.

Ik droom van een open school met bescheiden beoordelingen, weinig bureaucratie, veel leergierigheid, creativiteit, kennisdeling, kritische zin en inzicht, enthousiasme, wederkerig vertrouwen onder docenten en studenten. Een school waar studenten (en docenten) mogen vallen en weer opstaan, kunnen experimenteren zonder dat elke oefening per definitie succesvol, resultaatsgebonden en competitiegericht moet zijn. Gelukkig is de film-, theater- en mediahogeschool RITCS waar ik al 30 jaar lesgeef en onderzoek voer een fijne, menselijke en maatschappelijk betrokken school die niet beoordelingsziek is.