Alarmkreten over onderwijs genoeg, waar is de actie?

Maandag zullen meer dan 27.000 leerlingen in hetzelfde leerjaar starten als waarin ze in juni geëindigd waren. Het aantal zittenblijvers op de Vlaamse schoolbanken is bijna vier keer zo hoog als het Europese gemiddelde, terwijl het niveau van de leerlingen in Europees perspectief al jaren achteruitgaat. Het is maar een van de zorgwekkende feiten bij de start van het schooljaar.

Een ander is dat het schooljaar start met een recordaantal oningevulde vacatures voor leerkrachten. In de overgrote meerderheid van de gevallen gaat het om tijdelijke jobs, vaak over meerdere scholen verspreid. Veel enthousiaste jonge leerkrachten raken daardoor zo ontmoedigd dat ze weg zijn nog voor hun schoolcarrière goed en wel begint.

Alle drie de fenomenen - een uitzonderlijk hoog aantal achterblijvers, het tanende niveau en het lerarentekort - zijn niet nieuw. Wat wél anders is, is dat op dit moment de N-VA, Vooruit en CD&V onder leiding van Matthias Diependaele (N-VA) over nieuwe onderwijsplannen aan het onderhandelen zijn. Een uitgelezen moment om met drie partijen resoluut beter onderwijs als dé grootste prio van deze Vlaamse regering te zien. Maar net op dit o zo belangrijke domein knelt het schoentje nog fundamenteel. Het is de onderhandelingsnota met het grootste aantal gele passages (wat gelijkstaat aan 'geen akkoord'), en ook een akkoord over de financiering is lang niet rond.

Nieuwe schoolstrijd

Een ideologische strijd speelt zich af, over tot hoever de overheid haar greep versterkt op de scholen zelf en minder macht geeft aan de koepels. CD&V zegt dan wel niet de hoeder van de koepels te willen zijn, op dat vlak staat de partij recht tegenover de meer 'etatiserende' N-VA en Vooruit.

De Vlaamse centrale toetsen werden ingevoerd om de kwaliteit van scholen beter te kunnen monitoren, maar zijn ook een instrument om als overheid rechtstreekser te kunnen ingrijpen. Daarover staan de koepels op hun achterste poten. Zo'n nieuwe schoolstrijd die puur om machtsbehoud gaat, brengt kwaliteitsvoller onderwijs geen stap dichterbij, integendeel.

Er ontbreekt daarnaast een groot kwaliteitsplan op de lange termijn. Centrale toetsen zijn een stap vooruit, maar als er geen beter arsenaal komt om scholen die achterophinken te helpen, wordt het een maat voor niets. Aan het lerarentekort werd met knip-en-plakwerk door aftredend minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) gesleuteld, maar te vaak op de korte termijn. Zij-instromers zijn nog sneller weer uit het onderwijs weg dan gewone starters, die het ook al voor het merendeel voor bekeken houden binnen de eerste vijf jaar.

In dit debat over lerarentekort en meer onderwijskwaliteit borrelt meteen de vraag op naar meer geld. Die extra investeringen kunnen dan wel verantwoord zijn voor specifieke noden, we geven vandaag al per leerling fors meer uit dan het OESO-gemiddelde, terwijl we wel al jarenlang aan kwaliteit inboeten in OESO-vergelijkingen. De lonen van leerkrachten zijn vandaag evenmin het hoofdprobleem.

Kleurboekenpedagogie

De drie onderhandelende partijen zijn het aan de ruim 1,2 miljoen kinderen die maandag weer naar de basis- of secundaire school gaan verplicht om de neuzen snel in dezelfde richting te krijgen: die van meer kwaliteit, van meer kansen voor álle kinderen - en dus inderdaad een meer dwingende focus op Nederlands - van veel minder planlast, van minder waterhoofd en tussenschotten, van een langetermijnloopbaan voor leerkrachten, van minder doorgeslagen 'invul- en kleurboekenpedagogie'. Als we er deze regeerperiode niet in slagen om de dramatische neerwaartse tendensen om te buigen, ziet het er echt niet goed uit voor onze welvaart die zo sterk op de Vlaamse kenniseconomie draait. En is het een schande tegenover onze kinderen, die recht hebben op goed onderwijs. Een pak meer sense of urgency rond de onderhandelingstafel daarover is aangewezen.